De eerste resultaten van de nationale afvalwatersurveillance van het RIVM laten zien dat het nieuwe coronavirus in Nederland in rioolwater afneemt. Dit past bij de daling van het aantal gemelde patiënten, ziekenhuis- en Intensive Care-opnames tijdens de proefperiode in april en mei. Meer modelmatig onderzoek wordt gedaan om de signalen van de hoeveelheid gevonden virus in rioolwater beter te kunnen duiden. Dit om een eventuele opleving van het virus snel te signaleren en in te kunnen grijpen. Het RIVM gaat daarom door met het rioolwateronderzoek.
Sinds 1 april test het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) rioolwater in Nederland om de verspreiding van het nieuwe coronavirus (SARS (severe acute respiratory syndrome)-CoV (coronavirus)-2) in kaart te brengen. Wekelijks wordt rioolwater van 29 locaties getest op aanwezigheid van het virus. Omgerekend komt dit neer op een kwart van de Nederlandse bevolking. Eerder onderzoek wees uit dat het virus in rioolwater uit Tilburg kon worden aangetoond. Dit was direct nadat de eerste Nederlandse COVID-19 patiënt was gemeld.
Aanvulling
Het onderzoek laat op een aantal locaties in Nederland, waar metingen begin maart gestart zijn, zien dat de hoeveelheid virus toeneemt in het afvalwater. Ook als op die plekken nog geen patiënten gemeld zijn. Vanaf begin april neemt het virus in rioolwater af. Dit is ook het beeld in de COVID-19 patiënten en ziekenhuisopnames. Het nieuwe coronavirus in rioolwater is afkomstig van alle besmette personen. Het is een voor mensen minder belastende en anonieme onderzoeksmethode. Dit maakt het rioolwateronderzoek een goede aanvulling op de al bestaande onderzoeken (surveillance).
Vergelijking
Op iedere onderzochte locatie werd tenminste één keer in de periode april en mei het virus aangetroffen, bijvoorbeeld in het rioolwater van alle provinciehoofdsteden van Nederland. De piek in COVID-19 patiënten die opgenomen zijn (geweest) in het ziekenhuis was in week 12, waarna een duidelijke afname te zien was in elke provincie. Deze afname zien we ook als we virus testen in rioolwater bij alle bemonsterde locaties.
Hoe het werkt
Het nieuwe coronavirus kan bij een deel van de besmette mensen in ontlasting worden aangetroffen, zowel bij mensen met als bij mensen zonder COVID-19 klachten. Het virus komt zo in het rioolwater terecht. Hygiënisch omgaan met ontlasting en afvalwater is daarom belangrijk (zie ook Water en COVID-19). In samenwerking met een groot aantal waterschappen en hoogheemraadschappen, een waterbedrijf en de Unie van Waterschappen wordt het virus in rioolwater onderzocht. Bij de rioolwaterzuivering worden verspreid over een hele dag monsters genomen en verzameld, waarvan een deel naar het RIVM wordt gestuurd. In het laboratorium wordt het genetisch materiaal (RNA (ribonucleic acid)) van het virus opgewerkt en aangetoond.