Samenvatting

In 2015 is het project Ouderen in de Wijk (OIDW) gestart met als doel om (dreigend) sociaal isolement bij ouderen uit kwetsbare groepen tegen te gaan. Vanuit de bibliotheken in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht wordt een breed aanbod aan activiteiten georganiseerd voor deze ouderen. Enkele voorbeelden zijn filmavonden, lezingen, koffiemiddagen en cursussen digitale vaardigheden. Deze activiteiten worden georganiseerd vanuit de bibliotheken zelf, maar ook in samenwerking met lokale partijen. Het project is gefinancierd vanuit het Europees fonds voor de meest behoeftigen (EFMB). Het overkoepelende doel van OIDW was om AOW-gerechtigde ouderen met een laag besteedbaar inkomen, die tevens sociaal uitgesloten zijn of dreigen te raken, te bereiken en te ondersteunen in het zelfredzaam worden in hun eigen leefomgeving. Het RIVM heeft, in opdracht van de bibliotheek, kwalitatief onderzoek gedaan naar de ‘werkzame’ elementen van het project OIDW. In dit onderzoek is er specifiek aandacht voor drie subdoelen van het project die betrekking hebben op het activeren van de ouderen; 1) het verbreden van hun sociale netwerk, 2) het bevorderen van hun bewustwording van lokale activerings- en ondersteuningsactiviteiten en 3) het versterken van hun competenties. Zowel de ouderen, professionals als de externe organisaties die betrokken zijn bij de organisatie en uitvoering van OIDW zijn positief over de interventie. De gastvrouwen hebben een belangrijke rol in het leggen van de verbinding met de ouderen. Zij zorgen voor een veilige en vertrouwde omgeving, waardoor de ouderen bereid zijn deel te nemen en zich durven open te stellen. Ook geeft het ouderen beter zicht op het lokale activiteitenaanbod en maken ze hier ook gebruik van. Verder vormen de activiteiten een ontmoetingsplek waar ouderen sociale contacten opbouwen. Bovendien zijn er waardevolle samenwerkingen ontstaan tussen de bibliotheek en organisaties in de wijk, waarbij er sprake is van een win-win situatie. Deze factsheet is gebaseerd op de ervaringen en inzichten van ouderen die deel hebben genomen aan het project OIDW, professionals (waaronder de gastvrouwen, netwerkers en projectleiders van het project OIDW) en medewerkers van organisaties in de wijk die samenwerken met de bibliotheek. Op basis van de ervaringen van alle betrokkenen heeft het RIVM vijf elementen geïdentificeerd die karakteriserend zijn voor de OIDW interventie en tevens een belangrijke rol spelen bij het activeren van ouderen. Deze elementen zijn; 1. De inzet van de gastvrouwen, 2. Elkaar leren kennen en vertrouwen, 3. Het activiteitenaanbod toegankelijk maken, 4. Hulp op maat bieden en 5. Doorverwijzen en warme overdracht.