Onvoldoende kennis over het Nederlandse zorgsysteem en onvoldoende gezondheidsvaardigheden zijn risicofactoren voor de gezondheid van vluchtelingen. Dit is beschreven in de Kennissythese 2016 van Pharos, expertisecentrum voor gezondheidsverschillen, die in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Milieu (VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) een onderzoek deed naar de gezondheidsverschillen tussen niet-westerse migranten en autochtone Nederlanders. (1) De signalen die de bewoners van Heumensoord gaven over de onduidelijkheid van de organisatie van de medische zorg en de frustratie hierover bevestigden deze bevinding. Bovendien rapporteerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ (Inspectie voor de Gezondheidszorg)) op 24 maart 2016 de aanbeveling dat voorlichting aan asielzoekers over de Nederlandse gezondheidszorg nodig is, vanwege het geconstateerde onbegrip, andere verwachtingen en daardoor vaak onvrede over de zorg.
content
Auteur:s: R. van Deuren, K. Hoondert, N. Nutma, M. Nabuurs
Infectieziekten Bulletin: november 2016, jaargang 27, nummer 9
Voorlichting Gezondheidszorgsysteem in Nederland
De GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Gelderland Zuid en GoViralGo (2) zetten in samenwerking met het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) (Centraal Orgaan opvang asielzoekers), het GC A (gezondheidscentrum asielzoekers) (Gezondheidscentrum Asielzoekers), Dokters van de Wereld en medische studenten van de Radboud Universiteit Nijmegen, een voorlichting op over het Nederlandse gezondheidszorgsysteem. Zij gingen uit van bestaand materiaal over het gezondheidszorgsysteem in Nederland van zowel het COA als de GGD 'en. Ze versterkten de voorlichting door deze aan de doelgroep aan te passen door gebruik te maken van de ervaringen opgedaan bij de ontwikkeling van GoViralGo-informatiematerialen. Zo werd fotomateriaal in plaats van tekeningen gebruikt, werd de hoeveelheid tekst geminimaliseerd en concretiseerde men de adviezen. Daarnaast probeerde men inzicht te geven in de bestaande cultuurverschillen in de gezondheidszorg: ‘Hoe doen wij dit in Nederland’. De reden van spaarzaam antibioticagebruik, het belang van zelfzorg en de rol van de huisarts als poortwachter werden uitgelegd. Met als doel om meer helderheid te verschaffen over de organisatie van de zorg in Nederland en zo de verwachtingen van de bewoners ten aanzien van de zorg bij te stellen.
Voorlichtingsbijeenkomsten
Begin maart 2016 startte de voorlichting. In 4 weken tijd gaf men op Heumensoord 30 voorlichtingen van 1,5 uur in 5 verschillende taalculturen (Arabisch, Tigrinya, Farsi, Dari en Koerdisch) met een tolk. Per voorlichting zijn 30 à 40 bewoners uitgenodigd, in totaal woonden 404 bewoners de voorlichting bij. Door elke bijeenkomst te evalueren, kon de voorlichting aangepast en aangevuld worden.
Evaluatie
Noodopvang Heumensoord
De deelnemers gaven regelmatig aan dat de voorlichting erg laat kwam, maar dat ze deze toch als nuttig ervoeren. Vooral de verschillen in het voorschrijfbeleid van antibiotica, de vergoeding voor de tandzorg en de inzet van assistentes en verpleegkundigen waren onderwerpen waarover veel onduidelijkheid en daardoor waarschijnlijk veel onvrede heerste bij de bewoners. Een deel van de informatie uit de voorlichting werd ook weergegeven op de tv (televisie)’s in de recreatieruimten, waardoor de bewoners die de voorlichting al hadden gehad een geheugensteuntje kregen, maar de informatie uit de voorlichting ook voor anderen toegankelijk werd. De bewoners ervoeren de voorlichting als informatief: er ontstond meer duidelijkheid en daardoor begrip over de organisatie van de zorg in Nederland.
AZC (asielzoekerscentrum) Nijmegen
In het AZC in Nijmegen gaf men bewoners die gemiddeld 8 maanden in Nederland waren ook de voorlichting. Ondanks het feit dat zij al langer in Nederland waren en sommigen al een verblijfsvergunning hadden, was de informatie voor hen bruikbaar en informatief. Ook zij gaven aan dat ze deze voorlichting graag eerder hadden gekregen.
Reacties van bewoners
Afghaanse man, 30 jaar: De informatie was erg aannemelijk en nuttig. Ik leerde echt nieuwe dingen, zoals dat het lichaam zelf ziektes kan overwinnen. Dat was voor mij erg interessant. In Afghanistan wordt hier op geen enkele wijze aandacht aan besteed. Degene die de informatie overbrachten hebben dat op een goede wijze gedaan. En gezien de beperkte tijd zijn mogelijk een aantal zaken onderbelicht gebleven. Maar het kan ook zijn dat alleen over de belangrijkste zaken toelichting werd gegeven. Hartelijk bedankt voor uw medewerking.
Eritrese man, 24 jaar: Heel erg mooi, maar ik zit al ruime tijd in dit vluchtelingenkamp. Het liefst had ik deze voorlichting eerder gekregen. Nu heb ik al bijna een verblijfsvergunning. Het was wel goed voor mij. Bedankt iedereen daarvoor.
Conclusie
Uit de evaluaties van de voorlichting bleek dat de bewoners de ontwikkelde voorlichting informatief, praktisch en nuttig vonden. Zij gaven aan dat ze het prettig gevonden hadden wanneer zij deze voorlichting snel na binnenkomst in Nederland al hadden gekregen. Naar aanleiding van deze positieve feedback en ervaringen in Nijmegen, raden wij aan om deze voorlichting aan iedereen kort na binnenkomst in Nederland te geven, onafhankelijk van de soort opvang waarin zij verblijven. Een landelijk identiek pakket heeft de voorkeur, zodat de gegeven informatie voor alle asielzoekers gelijk is. Het rapport en de voorlichtingsmaterialen zijn op te vragen via khoondert@ggdgelderlandzuid.nl
Auteurs
R. van Deuren, K. Hoondert, N. Nutma, M. Nabuurs, GGD Gelderland-Zuid
Correspondentie
khoondert@ggdgelderlandzuid.nl
Literatuur
- Kennissynthese gezondheid van nieuwkomende vluchtelingen en indicaties voor zorg, preventie en ondersteuning. Pharos Expertisecentrum Gezondheidsverschillen. 2016.
- GoViralGo, een samenwerkingsverband vanuit professionals van het CWZ Nijmegen, GGD Gelderland-Zuid, Bananaa, Virtask en Tabula Rasa.