De groene omgeving van ORO (Helmond / de Peel) biedt een schat aan mogelijkheden; zowel de grote als kleine huizen liggen mooi in het groen. Op de grootste locatie, Het Rijtven, is er een boerderij met snoezelstal, of kun je een de gedichtenroute wandelen, die onder andere naar de paarden, dierenweides en de Vlindertuin leidt. Dit zorgt o.a. voor rust en geborgenheid. Een omgeving die belangrijk is voor de mensen die er wonen en dagbesteding doen. Maar ook voor de mensen die er werken én voor mensen uit de regio. ORO wil dat iedereen zich hier thuis voelt.

Lees onder de afbeeldingen hoe ORO dat heeft aangepakt.

Verbinding mens, dier en natuur bij ORO

ORO heeft ongeveer 140 huizen waar cliënten met een verstandelijke beperking wonen van álle leeftijden. Onderstaand voorbeeld beschrijft de aanpak van ORO als hele organisatie, waarbij een enkele keer een specifiek voorbeeld van de grootste locatie, Het Rijtven, wordt aangehaald. Hier wonen cliënten met een (zeer) ernstige verstandelijke beperking. Ook cliënten met meervoudige, complexe beperkingen of ernstige gedragsproblematiek krijgen er de zorg, veiligheid en aandacht die ze nodig hebben. Naast woonvoorzieningen zijn er voorzieningen voor dagbesteding en recreatie. Daarbij moet steeds een balans worden gezocht tussen bewegingsvrijheid en bescherming.

Quote

We zijn echt uniek met ons ORO geluksconcept. We vragen aan  cliënten wat hem of haar gelukkig maakt. Als op één plek verschillende cliënten verschillende behoeften hebben, dan richten we onze dag zo goed mogelijk in om die geluksvraag ook te realiseren.

Olga van Rijn, Directeur Zorg & Dienstverlening ORO

Het Rijtven in beeld

Snoezelbioscoop Het Rijtven
Een paar mensen bekijken een film in de snoezelbioscoop van Het Rijtven
Spelen bij Het Rijtven
Kinderen spelen in een natuurlijke speelplek
Welkom in het Rijtven
Welkomstbord van Het Rijtven met een insectenhotel en krijtbord met de agenda

In de aanpak van ORO is veel aandacht voor de verbinding van mens, dier en natuur. Dit doen ze als volgt:

  • Welbevinden en contact met de natuur:
    • Er is steeds meer bekend over de waarde van het contact tussen mens en natuur, waaronder ook het contact met dieren. Dit past goed in de visie van ORO: “kwetsbare mensen gelukkig maken”. Er is een bijzondere speeltuin, met bijzondere speeltoestellen, natuurlijke paden door de tuin en bloemen en planten die je verbeelding en zintuigen prikkelen. Volledig ingericht op de behoeften van cliënten. Kinderen uit de buurt zijn ook van harte welkom.
    • Er is een boerderij met snoezelstal waar cliënten werken: ze houden de tuin bij, verzorgen de dieren, zagen hout en zijn actief in de kas.
    • Er zijn op meerdere plekken in de voorzieningen natuurafbeeldingen.
  • Zingeving: Ook zingeving voor de bewoners wordt heel belangrijk gevonden. Dagbesteding met als doel ‘een fijne nuttige dag’ is aangepast aan de behoefte van de client. Zo is er een Bos-, bouw-, tuingroep, een sfeer groep, en op locatie Het Rijtven de werkpost ‘opgeruimd Rijtven’ (zie ook ‘Aansluiting bij andere Green Deal doelen’.
  • Licht en groen: Bij de bouw van nieuwe woningen is  extra aandacht besteed aan voldoende daglicht binnen en de aanleg van tuinen. Daarnaast is de vorm en indeling van de woningen ingericht op de wensen en mogelijkheden van de cliënt. Tuinen zijn bijvoorbeeld niet met elkaar verbonden om te veel prikkels te voorkomen.
    • Er is een Snoezelbioscoop met een enorm gordijn. Langzaam komt het gordijn tot leven. De planten op de gordijnstof komen tot bloei, vogels springen van tak naar tak. Het gordijn gaat langzaam open. Er blijkt een hele wereld achter schuil te gaan.
    • Op locatie Het Rijtven kunnen mensen een gerichte wandeling maken: de Gedichtenroute. Loop door de groene omgeving, maak kennis met Het Rijtven en geniet onderweg van de verrassende, poëtische of ontwapenende taaluitingen van bewoners en anderen.
  • Relatie met de omgeving: Omwonenden zijn al gewend aan de activiteiten en uitstraling van ORO en dragen in sommige gevallen ook bij als vrijwilliger. Communicatie is belangrijk en het betrekken van wijkraden en de familie van de bewoners heeft een prominente plek binnen ORO.

Het doel, de bedoeling,  van ORO is kwetsbare mensen gelukkig maken. De uitgangspunten daarbij zijn: zelf kiezen, meedoen in de samenleving en je talenten kunnen ontwikkelen. De wensen en behoeften van de cliënt staan centraal.

Doelgroep

De doelgroep bestaat uit ruim 2000 cliënten in de hele Peelregio, de medewerkers, bezoekers en omwonenden van de verschillende locaties. Een deel van de voorzieningen (bijvoorbeeld de snoezelstal op Het Rijtven) wordt op bepaalde momenten ook opengesteld voor bezoekers.

Literatuuronderzoek

In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het wat werkt dossier Natuur en/of Architectuur werken of waarschijnlijk werken, waaronder: 

  • Daglicht en helder kunstlicht hebben een positief effect op gezondheid en welzijn van zowel patiënten als personeel. (1)*
  • Een groene omgeving (zoals tuin, dakterras, bos) in een verpleeghuis voor mensen met dementie kan de mentale gezondheid van de inwoners bevorderen. Daarbij gaat het om een vermindering van agitatie, een positievere stemming en een verbeterde kwaliteit van leven. (2)*
  • Een groene omgeving heeft positieve effecten voor werknemers, omdat het onder meer bijdraagt aan het herstel van een stressvolle werkomgeving. Daarbij gaat het om natuur in de directe omgeving van de zorginstelling, zoals een tuin, dakterras of bos. (2)
  • Het kijken van natuurfilms kan bij patiënten het herstel van  een stressvolle gebeurtenis bevorderen en de bloeddruk verlagen. (2)*

* Onderzocht in een andere setting dan van het huidige voorbeeld.

Overzicht literatuur

  1. Wat Werkt Dossier Architectuur
  2.  Wat Werkt Dossier Natuur

Eigen onderzoek

De positieve werking van deze aanpak zien we in het gedrag en het enthousiasme van de bewoners. Dit blijkt uit cliënttevredenheidsonderzoeken (om het jaar) en eigen ervaringen.

  • Om CO2 carbon dioxide (carbon dioxide) uitstoot te verminderen heeft ORO de CO2 routekaart opgesteld en wordt toegewerkt naar een Duurzaam Meerjaren Onderhoudsplan. Vervoersbewegingen worden beperkt, o.a. door thuiswerken, digitaal overleggen en inzet van retourkratten door diverse leveranciers.
  • In het project ‘opgeruimd Rijtven’ halen cliënten met ‘complex gedrag’ het restafval op met elektrokarren. Hierdoor komt de vuilniswagen niet meer op het terrein en hoeft het maar één keer in de twee weken in plaats van elke week een rit naar Het Rijtven te maken.
  • Circulair werken wordt gestimuleerd doordat:
    • ORO bezig is met de hernieuwing van het inkoopbeleid waarin aandacht is voor duurzamere producten en diensten.
    • Er een afvalanalyse is uitgevoerd en van hieruit zijn verbetermogelijkheden voor het afval scheiden en een afvalpreventieplan is opgesteld.
    • Overwogen wordt het GFT-afval te composteren en daarbij waar mogelijk ook de bewoners te betrekken. Dit draagt bij aan circulair werken.
  • Medicatie die over is gaat via retourkratten naar de apotheek. Dit kan bijdragen aan minder medicijnresten in het oppervlakte water.

Randvoorwaarden

  • Kwaliteit en veiligheid is het uitgangspunt
  • De wens van de client staat in al het werk centraal. ORO werkt continu aan het geluk van de cliënt door telkens opnieuw terug te gaan naar de locaties om na te gaan waar zij op dat moment behoefte aan hebben. 
  • De cliënt mag zelf zeggen wat zijn geluk is. Dat wordt ook daadwerkelijk aan hen en hun verzorgers gevraagd. 
  • De systeemwereld moet op orde zijn. Er komt ook beweging in de zorg, waarbij dingen op een andere manier moeten. Niet alles kan altijd direct.

Succesfactoren

  • Lef hebben en kijken hoe barrières kunnen worden doorbroken.
  • Bewoners mede laten kiezen waar zij belangstelling voor hebben.
  • ‘Gewoon doen’. Als er een nieuw idee is, dan gaan we het gewoon proberen. Zo hebben we een cliënt gevraagd om in het eigen facilitaire centrum te gaan werken en zijn we dat gaan uittesten. Nu wordt dat op allerlei plekken in de praktijk toegepast.
  • Naast het geluk van bewoners wordt er veel aandacht besteed aan gelukkige, fitte en vitale medewerkers.

Leerpunten

  • Bij ORO zijn we ooit begonnen met het uitgangspunt ‘goede zorg’: dat moet je leveren. Er is toen gekeken wat ORO dan méér biedt. Van daaruit is het uitgangspunt geluk ontstaan . Maar het concept ‘geluk’ uitwerken is niet eenvoudig. Het is voor iedereen namelijk anders. Wil je zo’n idee laten landen, dan moet je dat van tevoren goed hebben uitgedacht. De mensen op de werkvloer interpreteren het concept geluk soms anders dan de werkgroep die bij de ontwikkeling betrokken was. Uiteindelijk moet het concept geluk in het DNA deoxyribonucleic acid (deoxyribonucleic acid) van alle medewerkers komen.
  • Denk klein en begin met het uitrollen van een nieuw concept. Zorg voor een vliegwiel constructie waar steeds meer medewerkers bij aanhaken.
  • Leer en ontwikkel van fouten; verbeter continu.
  • Toon lef, wees nieuwsgierig, en doe het samen!

Quote

We zien echt dat cliënten gelukkiger zijn. Dat zie je bijvoorbeeld in dat er minder MIC Minimum inhibitory concentration (Minimum inhibitory concentration)- (Melding Incidenten Cliënten) en MIM- (Melding Incidenten Medewerkers) meldingen zijn dan vorig jaar. We willen dit ook meetbaar maken. Vanaf volgend jaar gaan we een nieuwe methode gebruiken om de tevredenheid en het geluk van cliënten te meten.

Sandra van Buuren, Coördinator Duurzaamheid/Programma Green Deal Duurzame Zorg 

Meer informatie

Het Rijtven in beeld

Buiten bij het Rijtven
foto van de buitenomgeving van De Honingpot bij Het Rijtven
Gedichtenroute bij Het Rijtven
Bord in een landschap. Op het bord staat een gedicht.
Het Rijtven
Foto van een gebouw
Opgeruimd Rijtven
Mensen met gele hesjes die hebben opgeruimd bij Het Rijtven