Stichting Aveleijn wil mensen met een beperking faciliteren bij een leven vol betekenis. Om die belofte naar cliënten nu én in de toekomst waar te maken is een gezonde, groene leefomgeving en een duurzame manier van werken nodig.
Lees onder de afbeeldingen hoe Aveleijn dat heeft aangepakt.
Quote
Duurzaamheid is van iedereen en iedereen kan een bijdrage leveren. Wij zien daarom ook onze cliënten als partner.
Susanne Bentvelsen, Raad van Bestuur Aveleijn
Duurzaam Aveleijn in beeld
Het duurzaamheidsprogramma van Aveleijn is bijzonder omdat het programma zich niet alleen richt op medewerkers, maar ook echt op de rol van cliënten in het programma. Het is daarmee een inclusief programma.
Het duurzaamheidsprogramma valt uiteen in twee delen: bewustmaking en een set van vijf thema’s. Deze thema’s zijn: Voeding, Mobiliteit, Consumeren en Afval, Gezonde & Groene Leefomgeving en Gebouwen.
Het deel ‘bewustmaking’ vormt de basis en het hart van het duurzaamheidsprogramma. Binnen dit deel vallen alle activiteiten die zijn gericht op het bewust maken van cliënten en medewerkers over wat duurzaam is en wat niet. De bewustmaking is bedoeld om het gedrag van mensen te beïnvloeden. Door inzicht te verschaffen in de impact van hun keuzes, stelt Aveleijn cliënten en medewerkers in staat om dit bewust mee te wegen in hun dagelijkse keuzes.
Twee van de vijf genoemde thema’s hebben betrekking op gezondheid bevorderen door goede leefomgeving:
1. Groene leefomgeving
Aveleijn vindt het belangrijk dat groen zichtbaar, beschikbaar en bereikbaar is. Aveleijn heeft onder meer een samenwerking met Staatsbosbeheer om in het groen activiteiten te doen. Er is een moestuinen op locaties en ze zijn bezig met het aanleggen van ecologisch voedseltuinen. Zo onderhoudsarm mogelijk, want het mag geen extra belasting worden voor het zorgpersoneel. Daarnaast hebben meerdere cliënten binnen de grote moestuin een eigen groentetuintje waarvoor ze verantwoordelijk zijn.
Daarnaast wordt een nieuwe locatie biofilisch gebouwd: dat wilt zeggen dat de locatie ontworpen is vanuit een visie die aansluit bij de natuurlijke omgeving. Het wordt gebouwd en ingericht met natuurlijke materialen zodat het gebouw ooit ‘teruggegeven’ kan worden aan de natuur. Omdat het gebouw nauw aansluit bij de natuur is de verwachting van Aveleijn dat cliënten hier minder spanning en vervelende prikkels ervaren. Cliënten sluiten in hun gevoel aan bij de natuur (in een bos ervaar je minder stress). Aveleijn verwachten een positief effect op verzuim bij medewerkers en versterking van de gezondheid bij cliënten. Dit zouden ze graag ook onderzoeken in samenwerking met het hoger onderwijs.
2. Voeding
Op het gebied van voeding zijn verschillende initiatieven binnen Aveleijn actief. In de moestuinen produceren ze voedselgewassen voor in de keuken en woongroepen. Daarnaast worden lokale ondernemers betrokken om lokale producten te leveren naast de grotere leveranciers. Op locaties worden daarnaast proeverijen georganiseerd om cliënten bijvoorbeeld kennis te laten maken met vegetarisch eten. Verschillende locaties hebben vleesloze dagen in hun weekmenu opgenomen.
Er is aandacht voor verspilling van voedsel en op verschillende locaties waar cliënten zelfstandig koken zijn ruilkastjes aanwezig om voedingsmiddelen die tegen de houdbaarheidsdatum aanlopen te kunnen ruilen.
Cliënten worden actief betrokken door bijvoorbeeld een cliëntenraad.
Lees voor de andere thema’s meer onder het kopje Aansluiting met andere doelen
Groene leefomgeving: Zichtbaar, beschikbaar en bereikbaar groen vanuit al Aveleijn haar locaties.
Voeding: Seizoensgebonden, streekgebonden en biologisch. Gezond eten = duurzaam eten.
Doelgroep
Duurzaam Aveleijn is gericht op bewoners, cliënten die ambulant wonen of werkzaam zijn op locaties voor dagactiviteiten, medewerkers, vrijwilligers en verwanten van onze cliënten.
Literatuuronderzoek
In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het “Wat Werkt Dossier Voeding” werken of waarschijnlijk werken, waaronder:
- Een groene omgeving heeft positieve effecten voor werknemers, omdat het onder meer bijdraagt aan het herstel van een stressvolle werkomgeving. Daarbij gaat het om natuur in de directe omgeving van de zorginstelling, zoals een tuin, dakterras of bos. (1)
- Een groene omgeving (zoals tuin, dakterras, bos) kan de mentale gezondheid bevorderen. Daarbij gaat het om een vermindering van agitatie, een positievere stemming en een verbeterde kwaliteit van leven. * (1)
Overzicht literatuur
- Wat werkt dossier Natuur | RIVM
*Onderzocht in een andere setting dan van het huidige voorbeeld.
Eigen onderzoek
Aveleijn werkt samen met het lectoraat voor de duurzame leefomgeving van de Saxion Hogeschool. Ieder jaar onderzoekt een multidisciplinaire samengestelde groep een vraagstuk rondom duurzaamheid. Dit onderdeel is vooral gericht op de gebouwde omgeving. Lees verder: Lectoraat en Saxion studenten helpen zorgorganisatie Aveleijn te verduurzamen | Hogeschool Saxion en Microsoft Word - Management samenvatting Aveleijn Dashboard 2021-03-29 (saxion.nl)
Daarnaast is er een samenwerking in voorbereiding met de academie voor gezondheidszorg van de Saxion Hogeschool om te kijken op welke wijze het onderwerp duurzaamheid gestalte zou moeten krijgen in het onderwijs- of onderzoeksprogramma. Het onderzoek naar de biofilisch gebouwd locatie maakt daar deel van uit.
Het duurzaamheidsprogramma van Aveleijn draagt bij aan CO2 (carbon dioxide)-reductie door:
- Mobiliteit: Sturen op minder en kortere verplaatsingen, wat er aan verplaatsingen nodig is, is schoon efficiënt.
- Consumeren en Afval: werken volgens het 10R model (Potting et al. 2016; Remmerswaal et al. 2017; Potting et al. 2018) bij dagelijkse keuzes en bij het maken van besluiten.
| Smarter product use and manufacture | R0 | Refuse | Make product redundant by abandoning its function or by offering the same function with a radically different product |
| R1 | Rethink | Make product use more intensive (e.g. through sharing products or by putting multi-functional products on market) | |
| R2 | Reduce | Increase efficiency in product manufacture or use by consuming fewer natural resources | |
| Extend lifespan of product and its parts | R3 | Re-use | Re-use by another consumer of discarded product which is still in good condition and fulfills its original function |
| R4 | Repair | Repair and maintenance of defective product so it can be used with its original function | |
| R5 | Refurbish | Restore an old product and bring it up to date | |
| R5 | Remanufacture | Use parts of discarded product in a new product with the same function | |
| R7 | Repurpose | Use discarded products or its parts in a new product with a different function | |
| Useful application of materials | R8 | Recycle | Process materials to obtain the same (high grade) or lower (low grade) quality |
| R9 | Recovery | Incinceration of material with energy recovery |
- Gebouwen: het doel is dat alle bebouwen van Aveleijn in 2040 ‘Paris Proof’ (energieneutraal) zijn
De daling van CO2 uitstoot verloopt – na een aanvankelijk snelle start – minder snel. Er moet naast de verduurzaming van de gebouwen vooral op bewustwording van gedrag en circulair werken nog meer ingezet worden. Lees meer op: Facts & Figures 2021 - Avelelijn
Randvoorwaarden
- Aansluiting bij de Green Deal voor Duurzame Zorg
- Een budget om je activiteitenprogramma op gang te krijgen
- Enthousiaste werknemers binnen de organisatie nodig die de rol van trekker op het thema op zich nemen.
- Managers hebben een belangrijke rol. Zij kunnen ervoor zorgen dat het thema van beleid naar de locaties wordt doorgevoerd.
- Cliënten worden actief betrokken door bijvoorbeeld een cliëntenraad en een team van ervaringsdeskundigen (Team SAM).
Succesfactoren
- Bestuurlijke aandacht is belangrijk.
- Het is belangrijk om het thema zo snel mogelijk in de gehele organisatie te omarmen: een enthousiaste leidende coalitie, Green Team, die eraan trekt. Iedereen die wilt kan zich hiervoor aanmelden: van managers tot huishoudelijke medewerkers. Geef een podium aan mensen die dit belangrijk vinden.
- Beschikbaar budget
- Het betrekken van cliënten door middel van een cliëntenraad. In het duurzaamheidsprogramma is er ruimte voor inbreng.
Leerpunten
- Binnen de gehandicaptenzorg is Aveleijn wonen cliënten lang, soms hun hele leven. Hun zelfstandigheid, eigen regie en privacy staan hoog in het vaandel. Het is op grond van de inhoudelijke visie op begeleiding van cliënten en wet en regelgeving altijd noodzakelijk om met cliënten in gesprek te zijn over hoe zij hun leven inrichten. Hierdoor is duurzaam gedrag niet altijd te verplichten. Je treedt al snel in de persoonlijke levenssfeer van cliënten waarin zij hun eigen keuzes kunnen maken. De keuze voor duurzaam gedrag proberen we in gesprekken en goede voorbeelden te laten zien en navolgen.
- Bij Aveleijn bereiken ze nog niet iedereen binnen de organisatie. Ze willen zich hier niet teveel op focussen. Door te richten op de missie en visie geloven ze erin dat uiteindelijk iedereen mee gaat doen.
