Aanpak

Met het voedingsconcept Kookdame wordt dagelijks vers gekookt, het liefst samen met de bewoners. Verschillende onderdelen zorgen voor kwaliteit en continuïteit van de maaltijd:

• Afhankelijk van de zorgvraag van bewoners wordt zoveel mogelijk samen gedaan rondom de warme maaltijd. Eén of meerdere keren per week wordt samen gekozen wat wordt gegeten aan de hand van voorstelmenu’s. Deze kunnen worden overgenomen, maar de kookdame heeft met de bewoners de regie in handen en kan hier ook van afwijken.
• Iedere dag bestaat een menu uit een gezond voor-, hoofd- en nagerecht.
• De kookdame bestelt digitaal de boodschappen. De leverancier brengt drie keer per week verse ingrediënten. Met de seizoenen wordt meegegeten.
• Wanneer de boodschappen worden bezorgd kunnen sommige bewoners helpen met alles op de juiste plek zetten.
• Er wordt waar het kan samen gekookt. Gezamenlijk de maaltijd bereiden met bewoners zorgt ervoor dat er een activiteit is. Er is beweging. Dit zorgt voor een huiselijke sfeer, waarin het meer lijkt op het normale.
• Waar mogelijk worden specifieke dieetwensen ondersteund, bijvoorbeeld koolhydraatarm, lactosevrij of veganistisch. Er wordt daarbij zoveel mogelijk één gerecht gekookt. Als één bewoner bijvoorbeeld zoutloos eet, wordt de soep eerst zonder zout bereid en apart gehouden, waarna zout wordt toegevoegd. Wanneer er sprake kan zijn van kruisbesmetting wordt specifiek voor de bewoner gekookt (bijvoorbeeld bij glutenintolerantie).
• De tafel wordt gezamenlijk gedekt waar dat kan.

Bij het voedingsconcept Kookdame wordt uitgegaan van ‘Dat wat samen kan wordt samen gedaan’. Er zijn vier concrete uitgangspunten:

1. Aandacht: samen koken spreekt tot de verbeelding van de bewoners. Het is een extra activiteit. Dit is belangrijk voor de sfeer in de woning.
2. Tijd: de zorg houdt meer tijd over voor zorgactiviteiten.
3. Kosten: de kookdame beheert het budget. Maandelijks is er terugkoppeling door een rapportage van o.a. de kosten.
4. Gezond: elke week zijn er nieuwe weekmenu’s op basis van de meest recente richtlijnen en adviezen. Deze kunnen dienen ter inspiratie of ter overname. Uiteindelijk bepalen de bewoners, samen met de kookdame of heer, wat er op het menu komt.

Doel

Het doel van Kookdame is het vergroten van het welbevinden (geluk) van bewoners. Daarnaast is het doel om grip te hebben op verspilling en kosten en zorgmedewerkers vrij te spelen.

De doelgroep van Kookdame is de bewoners. Daarnaast worden zorgmedewerkers ontlast doordat een kookdame of heer van buitenaf komt voor de warme maaltijd.

Werking

Literatuuronderzoek

• Geuren afkomstig van eten en drinken hebben invloed op eetlust in het algemeen en op eetlust van voeding-specifieke voedingsmiddelen (1).
• Het zien en ruiken van eten bevordert het hongergevoel van mensen en het consumeren van voedsel (2).
• Gezamenlijk koken en eten, als een familie, zorgt ervoor dat kwaliteit van leven en energie inname van bewoners in een verpleeghuis wordt verhoogd. Daarnaast draagt het bij aan het voorkomen van ondervoeding (3).
• Een huiselijke omgeving draagt bij aan het voorkomen van ondervoeding bij patiënten in ziekenhuizen of bewoners van verpleeg-en verzorgingshuizen (4).

Overzicht literatuur

1. Ramaekers (2014)
2. Wansink (2004)
3. Nijs (2006) 
4. Wat Werkt Dossier Voeding 

Eigen onderzoek

In 2015-2016 is onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar het voedingsconcept Kookdame. De belangrijkste conclusies uit het onderzoek zijn:

• Geur zorgt voor een stijging in beleving van bewoners. Ze voelden zich plezieriger ten opzichte van bewoners waarbij geen geuren aanwezig waren.
• Geur zorgt voor een verhoging van de kwaliteit van leven van bewoners.

Samen koken zorgt voor een verhoogde beleving van bewoners. Ook zorgt samen koken ervoor dat bewoners meer uitkijken naar de maaltijd en dat zij zich gelukkiger en energieker voelen.

Lees meer in de rapportage.

Aansluiting andere doelen Green Deal

• Medewerkers zien dat er minder voedsel verspild wordt doordat anders wordt ingekocht. De kookdames staan veel dichter op het proces rondom eten en drinken en weten welke hoeveelheden gebruikt worden.
• Albron heeft een impact monitor ontwikkeld waardoor door de hele voedingsketen wordt gekeken naar de CO2 carbon dioxide (carbon dioxide) uitstoot, transitie van dierlijk naar natuurlijk eiwit, gezonde voeding en de sociale impact. Aan de hand hiervan worden aanpassingen gedaan, waardoor CO2 uitstoot wordt verminderd.

Aandachtspunten uitvoering programma

Randvoorwaarden

• Het is noodzakelijk dat er een eigen keuken is op locatie waarin gekookt kan worden. Bijvoorbeeld alleen een magnetron is niet voldoende.
• Er moet worden nagegaan wat de kritische massa is aan cliënten wanneer het financieel zinnig is om op deze manier maaltijden aan te gaan bieden. Dit verschilt per doelgroep.
• De ambitie van de organisatie moet zijn om aandacht te geven aan proces rondom het eten en drinken. Als er geen visie of ambitie is op dit gebied zal het concept niet werken.

Succesfactoren

• Aandacht voor aandacht. Het hele concept draait letterlijk om de bewoner. De medewerker moet goed weten waar hij of zij voor verantwoordelijk voor is in het kader van mogelijke zorgtaken en cliëntveiligheid.
• Medewerkers worden geschoold om het concept naar behoren uit te voeren. Bijvoorbeeld scholing in het bereiden en uitserveren van eten met een aangepaste consistentie leidt tot hogere voedselveiligheid en dieetgeschiktheid.

Leerpunten

Het is belangrijk om de dienstverlening te meten voordat wordt gestart met Kookdame. In het begin werd dit niet gedaan en konden het oude en het nieuwe concept niet worden vergeleken. Nu wordt, wanneer de intentie is uitgesproken om met Kookdame te werken, eerst een nulmeting gedaan. Een aantal maanden nadat gestart is met Kookdame wordt een nieuwe meting uitgevoerd. Zo kunnen de twee momenten worden vergeleken.

Meer informatie

• Kookdame – Eten zoals thuis (animatievideo)
• Kookdame in de praktijk (filmpje)
• Whitepaper over Kookdame

Kijk voor meer informatie op: www.albron.nl of neem contact op met Tobias Camps, business development manager zorg via e-mail.