Tijdens de stakeholderbijeenkomst bleek dat er verschillende cijfers in omloop zijn over het aandeel microplastics dat zuiveringsinstallaties in de EU Europese Unie (Europese Unie) uit het afvalwater verwijderen (zuiveringsrendement). Eunomia heeft literatuuronderzoek gedaan naar zuiveringsrendementen van microplastics en komt op 53 tot 84 procent. De sector (Eureau) komt met waarden van 80 tot 99 procent. Daarbij zitten ook niet gepubliceerde data. De sector werkt aan openbaarmaking van hun eigen resultaten.

Rioleringssysteem als geheel

Het RIVM vroeg tijdens de bijeenkomst aandacht voor het verbeteren van het rioleringssysteem. Het systeem kan worden verbeterd door de aansluitingsgraad en de capaciteit van zuiveringsinstallaties te verhogen, zodat er minder ongezuiverd afvalwater wordt geloosd.

Ook het vervangen van slechte of verouderde zuiveringsinstallatie door installatie met een secundaire zuivering draagt bij aan het verminderen van microplastic uitstoot. De secundaire zuiveringen hebben over het algemeen al een hoog zuiveringsrendement, van ongeveer 90 procent of meer. In Nederland is een hoge aansluitingsgraad, in ons land wordt 99,7 procent van het rioolwater gezuiverd. Ook zijn er in ons land voornamelijk tertiaire zuiveringen (dus nog beter dan secundair).

Zuiveringsslib

Diverse aanwezigen vonden dat zuivering van afvalwater het microplasticprobleem verplaatst naar het zuiveringsslib. In veel landen wordt dit slib namelijk nog toegepast op landbouwgrond (niet in Nederland). Het is opvallend dat sommige landen de verspreiding van microplastics via zuiveringsslib als een probleem zien. De aanwezigheid van persistente organische verontreinigingen in het slib (waaronder ook zeer zorgwekkende stoffen) is voor hen namelijk geen reden om de verspreiding van slib op land te verbieden.

Aanwezigen erkennen dat de publieke perceptie van de risico's van microplastics hier een rol in speelt. Verspreiden van slib op land wordt gezien als de meest kosteneffectieve methode. Hierbij wordt echter niet gerekend met de kosten van milieuschade door ophoping van verontreinigende stoffen. Er zijn ook alternatieven voor het verspreiden op land: verbranden, storten of het gebruiken van slib voor biogasproductie.

Aanvullende technieken

Aanvullend op de bestaande zuiveringstechnieken zijn er technieken die effectief zijn voor het verwijderen van microplastics in de nano-range. Eureau (vertegenwoordiger van Europese brancheverenigingen voor de drinkwater en afvalwaterzuiveringssector) noemt als voorbeelden hiervan disk filter, zandfiltratie, membraan microfiltratie en membraan bioreactor. De technieken worden in Europa zelden gebruikt voor de zuivering van afvalwater. De kosten voor het opzetten en gebruiken van deze methoden kost naar schatting €0,08 tot €0,20 per kubieke meter water. In Europa wordt naar schatting 38 miljard kubieke meter water per jaar gezuiverd.

Een nieuwe ontwikkeling voor het verwijderen van microplastics die kort werd getoond is een methode om de losse microplastics te laten bundelen tot grotere klontjes. De methode is recentelijk gepubliceerd.

Getrapte benadering

Directeur-generaal ENV Michel Sponar concludeerde aan het eind van de dag dat er een getrapte benadering nodig is. Als eerste is het belangrijk dat de Europese Richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater (91/271/EEG) volledig wordt geïmplementeerd. Vervolgens kan de infrastructuur worden verbeterd (riolering en zuiveringsinstallaties upgraden naar secundaire zuivering). Ten slotte kunnen er additionele maatregelen genomen worden bij de waterzuiveringsinstallaties.

Vervolgacties

De stakeholderbijeenkomst geeft input aan een brede inspanning van de Europese Commissie om maatregelen te ontwikkelen om de uitstoot van microplastics naar het water te verminderen en de kosteneffectiviteit hiervan in te schatten. De resultaten van de bijeenkomst worden verwerkt in een Eunomia-rapport.