De communicatie over stralingsongevallen en het verstrekken van jodiumtabletten is effectiever als het aansluit bij wat mensen willen weten en de beelden die bij hen leven. Mensen hebben behoefte aan informatie over de gezondheidseffecten van een stralingsongeval en beschermende maatregelen, zoals wie wanneer jodiumtabletten moeten innemen. Dit zijn aandachtspunten bij communicatie over stralingsongevallen en het verspreiden van jodiumtabletten.
Gezondheidseffecten stralingsongeval
Anders dan deskundigen, verwachten de meeste mensen bij een
stralingsongeval veel sterfgevallen en misvormingen, zelfs op grote
afstand. Deskundigen verwachten bij een zwaar kernongeval alleen
relatief dichtbij een kerncentrale, tot ongeveer 100 kilometer,
gevaarlijke hoeveelheden radioactieve stoffen in de leefomgeving.
Directe sterfgevallen en misvormingen zijn heel zeldzaam, dichtbij
én veraf van een kerncentrale.
Bij een stralingsongeval komen vooral radioactief jodium en cesium
vrij. Als er radioactief jodium vrijkomt bij een stralingsongeval,
hebben vooral kinderen na inademing een groter risico op
schildklierkanker. Door op het juiste moment jodiumtabletten in te
nemen, kan de schildklier minder radioactief jodium opnemen
waardoor de kans op schildklierkanker sterk verkleint. Daarnaast
kan psychosociale ontwrichting effecten op de gezondheid hebben.
Bijvoorbeeld angst voor straling, stress, en gevoelens van
ontheemding als gevolg van evacuatie.
Mogelijke maatregelen
De meeste mensen weten dat de kans op een stralingsongeval zeer
klein is. Maar áls het zou voorkomen, dan weten de meesten weinig
over beschermingsmaatregelen. Velen denken bijvoorbeeld dat direct
vertrekken naar een veilig gebied de beste maatregel is, maar
afhankelijk van de situatie kan schuilen volstaan of zelfs beter
zijn. Als het gaat om de maatregel innemen van jodiumtabletten,
blijkt het voor veel mensen onduidelijk wie de jodiumtabletten
moeten innemen, waarom en op welk moment ze dat moeten doen.
In 2014 heeft Nederland de preparatiezones voor stralingsincidenten
aangepast zodat deze aansluiten bij België en Duitsland.
Preparatiezones zijn zones waarin maatregelen zoals evacuatie,
schuilen en de verspreiding van jodiumtabletten worden voorbereid.
De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om de communicatie
vorm te geven bij het plan voor het verspreiden van jodiumtabletten
door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
)).