Jongeren (13-18 jaar) die dagelijks een scherm gebruiken in het uur voor het slapen, hebben meer slaapklachten. Voorbeelden van slaapklachten zijn later in slaap vallen, korter slapen en ’s nachts wakker worden. Zij hebben ook overdag vaker moeite om wakker te blijven. Deze klachten worden minder als jongeren een week lang geen scherm gebruiken in de avond. En het helpt als ze tijdens het schermgebruik in de avond een oranje bril dragen die het blauwe licht tegenhoudt.

Voor het eerst in Nederland keken onderzoekers naar de gevolgen van schermgebruik in de avond op slaap bij kinderen en jongeren (8-18 jaar). Ruim een op de vijf kinderen (8-13 jaar) gebruikt dagelijks een lichtgevend scherm in de avond (22%). Onder jongeren (13-18 jaar) is dit 83%. Vaak gebruiken ze ‘s-avonds meer dan twee uur een scherm.

De groep die veel of lang gebruik maakt van schermen slaapt tot wel een half uur korter. Deze samenhang suggereert een oorzakelijk verband, maar daar is nog geen bewijs voor. De onderzoekers lieten daarom jongeren een week lang géén scherm gebruiken en een week een oranje bril dragen die het blauwe licht blokkeert. Bij deze jongeren verminderden de klachten.

Het is dan ook belangrijk dat mensen zich bewust zijn van het gebruik van computer, smartphone of tablet in het uur voor het slapen gaan. Eerder bleek dat door een structureel slaaptekort mensen zich slechter kunnen concentreren en minder goed presteren. Ook kunnen gezondheidsproblemen ontstaan.

Mogelijke oorzaken

In de afgelopen jaren zijn steeds meer lichtgevende schermen ontwikkeld. Niet alleen televisies maar ook computers, laptops, tablets en smartphones. De recent ontwikkelde schermen maken gebruik van led-technologie. Led-technologie zendt relatief meer blauw licht uit dan de traditionele beeldschermen. Het is bekend dat blauw licht invloed heeft op onze biologische klok, en daarmee de slaap kan verstoren.

Dit onderzoek laat zien dat blauw licht inderdaad effecten op slaap heeft. Hiernaast speelt mogelijk de ‘cognitieve belasting’ (actief bezig zijn) van de activiteiten op apparaten met lichtgevende schermen een rol. Ook speelt misschien mee dat mensen door schermgebruik later gaan slapen. Als ze wel op dezelfde tijd op moeten staan is er dus minder tijd om te slapen.

Vervolgonderzoek

Het onderzoek bevestigt resultaten uit eerder onderzoek onder volwassenen. Daaruit bleek dat vaak of langdurig schermgebruik in de avond samenhangt met slaapklachten. Vervolgonderzoek moet uitwijzen of beschikbare (ingebouwde) blauwlichtfilters op apparaten de effecten op slaap kunnen verminderen. Ook is vervolgonderzoek nodig om de precieze rol van de mogelijke verschillende onderliggende mechanismen op te helderen.

Het RIVM deed dit onderzoek samen met het Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum), het Nederlands Herseninstituut en Lifelines. Het onderzoek is gedaan in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.