> Monitor 2017 bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Meer opsporingen
Van de gescreende vrouwen is 9% positief getest voor het hoog risico humaan papillomavirus (hrHPV hoog risico Humaan papillomavirus (hoog risico Humaan papillomavirus)). Van de gescreende vrouwen is 3% verwezen naar de gynaecoloog. Dit is zoals verwacht een sterke toename ten opzichte van de periode 2012-2016. Ook het aantal gevonden relevante afwijkingen is sterk toegenomen. Zowel het percentage hrHPV-positiviteit als het percentage doorverwijzingen neemt af met de leeftijd.

Zelfafnameset
Van alle deelnemende vrouwen maakte 7% gebruik van de zelfafnameset. De resultaten van de zelfafnameset worden nog verder onderzocht, maar met de zelfafnameset lijkt het risico op baarmoederhalskanker net zo goed te voorspellen.

Deelname
De deelnamegraad was 57% op peildatum 31 maart 2018. In verband met de vernieuwing van het bevolkingsonderzoek is een nieuwe peildatum toegevoegd: 30 juni 2018. De deelname was toen toegenomen tot 61%.

De jaarlijkse landelijke monitoring van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker wordt in opdracht van het RIVM verricht door Erasmus MC Erasmus University Medical Center (Erasmus University Medical Center). De monitoring wordt verricht met gegevens die afkomstig zijn uit het Pathologisch anatomisch landelijk geautomatiseerd archief (PALGA Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief)). Doel van de monitor is om de kwaliteit van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker te bewaken en belangrijke knelpunten te signaleren.

Meer relevante afwijkingen opgespoord
Met het vernieuwde bevolkingsonderzoek zijn in 2017 meer relevante afwijkingen (CIN Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie (Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie) 2+) opgespoord dan met het oude bevolkingsonderzoek. Het gaat om 1.036 vrouwen per 100.000 gescreende vrouwen in 2017. Dat waren 630 vrouwen per 100.000 gescreende vrouwen in 2016. Met het vernieuwde bevolkingsonderzoek wordt een betere opsporing van (voorstadia van) baarmoederhalskanker bereikt.

Meer vrouwen worden doorverwezen naar de gynaecoloog: bijna 3% van de deelnemende vrouwen. Voorheen was dat gemiddeld bijna 1% van de deelnemende vrouwen. Dit komt omdat de nieuwe testmethode gevoeliger is en vrouwen die hrHPV-positief zijn ook bij licht afwijkende cellen worden doorverwezen.
Hoewel er meer relevante afwijkingen bij vrouwen worden opgespoord, worden er ook meer vrouwen doorverwezen die geen behandeling nodig hebben. Onderzocht wordt hoe die laatste groep verkleind kan worden.

7% van de deelnemers gebruikte de zelfafnameset
Van alle deelnemende vrouwen maakte 7% gebruik van de zelfafnameset. Deze wordt sinds 2017 aangeboden. De zelfafnameset wordt door vrouwen in alle leeftijdscategorieën gebruikt.
Ongeveer 30% van de gebruikers van de zelfafnameset deed voor de eerste keer mee. De helft hiervan zijn dertigjarigen, de andere helft zijn vrouwen die al eerder waren uitgenodigd maar toen niet deelnamen. Er zijn daarnaast dus ook veel vrouwen die al eerder deelnamen, maar nu de voorkeur geven aan de zelfafnameset. We gaan na hoe de inzet van de zelfafnameset in het bevolkingsonderzoek kan worden versterkt.
De zelfafnameset geeft iets andere resultaten dan het uitstrijkje, zowel voor hrHPV-positiviteit als voor afwijkingen. De verschillen tussen zelfafnameset en uitstrijkje worden verder onderzocht. De zelfafnameset lijkt het risico op baarmoederhalskanker net zo goed te voorspellen als het uitstrijkje.

Deelnamegraad 2017 lager dan voorheen
De deelname van vrouwen die in 2017 zijn uitgenodigd ligt tot nu toe lager dan in eerdere jaren. Een vernieuwingsjaar is echter niet representatief.
Zo is in 2017 het vernieuwde bevolkingsonderzoek stapsgewijs ingevoerd, de laatste regio's zijn pas in maart gaan uitnodigen. Deelnemers van dit bevolkingsonderzoek wachten relatief lang met het maken van een afspraak. De zelfafnameset wordt pas vier maanden na de oorspronkelijke uitnodiging verzonden. Als gevolg hiervan zal de deelname van vrouwen die in 2017 zijn uitgenodigd nog stijgen.

De deelnamegraad 2017 was 57% op de peildatum 31 maart 2018 en 61% op peildatum 30 juni 2018. De gemiddelde deelname lag voorheen rond de 65%. De deelname is het laagst onder de jongste leeftijdsgroep. De deelname onder de oudste leeftijdsgroepen is stabiel rond de 70%.

We verwachten dat de monitor over vrouwen die in 2018 zijn uitgenodigd een beter beeld van de deelname oplevert. In 2019 worden mogelijke barrières voor deelname onderzocht om na te gaan welke mogelijkheden er zijn die barrières weg te nemen. Ook wordt bekeken hoe de inzet van de zelfafnameset in het bevolkingsonderzoek kan worden versterkt.