De toestand van het milieu, onze gezondheid en het niveau van sociale ongelijkheid zijn nauw met elkaar verbonden. De invloed van individueel gedrag op de overgang naar een duurzame samenleving is daarbij lang onderbelicht gebleven. Dit rapport kan echter een goed startpunt vormen voor verandering. Veel maatregelen om het milieu te beschermen zijn in potentie ook goed voor onze gezondheid en kunnen tegelijkertijd ongelijkheid tegengaan. Maar om deze combinatie van voordelen volledig te benutten en verder te ontwikkelen, moet nog veel werk worden verricht. Dit zijn een aantal van de bevindingen in het INHERIT Baseline Report.
Gezondheid, milieu en sociale ongelijkeheid
Het INHERIT Baseline Report onderzocht de verbanden tussen gedrag, gezondheid, milieu en sociale ongelijkheid. Het rapport, dat onder leiding van RIVM tot stand is gekomen, beschrijft wat er kan worden gedaan om een levensstijl te stimuleren die het milieu spaart, gezondheid bevordert en de sociale ongelijkheid verkleint. Daarbij gaat de aandacht vooral uit naar de manier waarop we leven, consumeren en ons bewegen. Het rapport is gebaseerd op een overzicht van wetenschappelijke en grijze literatuur en vormgegeven binnen het kader van het INHERIT-model dat in het rapport wordt geïntroduceerd.
Ons lineaire economisch groeimodel (take make use and dispose) werkt vervuiling in de hand en creëert een levensstijl die wordt gekenmerkt door overconsumptie, een gebrek aan lichamelijke activiteit, een hoog energieverbruik en een gebrek aan contact met groene ruimte. Als gevolg hiervan krijgen we in toenemende mate te maken met chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, vooral onder armere groepen. Degenen die minder welvarend zijn, kunnen de gevolgen van een slechte kwaliteit van leven niet ontvluchten, wat bijdraagt aan ongelijkheid op het gebied van gezondheid .
“Teneinde Europese groei te creëren en te voldoen aan de internationale doelstellingen met betrekking tot duurzaamheid moet gedragsverandering gestimuleerd worden en geïntegreerd worden in de strategische plannen van Europa. De ontwikkeling van een gezonde leefwereld is cruciaal voor een eerlijke en duurzame toekomst”, aldus Caroline Costongs, Directeur van EuroHealthNet.
Tijd voor verandering
Het toenemende besef dat verandering noodzakelijk is geeft reden tot optimisme. Individueel en maatschappelijk gedrag zijn nauw met elkaar verweven en kunnen via beleid en maatregelen worden bijgestuurd. Daarbij is een goede samenwerking tussen publieke en particuliere actoren noodzakelijk. Mensen veranderen hun gedrag wanneer ze de motivatie, het vermogen en de gelegenheid hebben om dit te doen.
Brigit Staatsen, hoofdauteur van het RIVM, voegt hieraan toe: “Een aantal beleidsmaatregelen en praktijken die in het INHERIT Baseline Report zijn beschreven om bijvoorbeeld de beschikbaarheid en het gebruik van de groene ruimte in stedelijke gebieden te vergroten, het fietsen te bevorderen en de consumptie van vlees te verminderen, zijn erop gericht een dergelijke omgeving voor verandering te scheppen. De uitdaging is om de meest veelbelovende ‘triple win-initiatieven’ – initiatieven die tegelijkertijd het milieu, de gezondheid en gelijkheid ondersteunen – te versterken en op te schalen”.
INHERIT project
INHERIT is een Europees Horizon2020 project en wordt gecoördineerd door EuroHealthNet. Het bestaat uit een consortium van 18 organisaties en deskundigen uit allerlei disciplines (volksgezondheid, milieu, economie, technologie, sociale wetenschappen, psychologie, communicatie). Het INHERIT Baseline Report werd onder leiding van het RIVM opgesteld.