De klimaatverandering heeft grote gevolgen voor gezondheid en milieu. Maar ook het omgekeerde is waar: de zorgsector draagt zelf bij aan uitstoot, verontreiniging en afval. Het RIVM ontwikkelde op verzoek van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) een methode om te onderzoeken wat de effecten zijn van de Nederlandse zorgsector op het milieu en het klimaat. Hiermee is voor het eerst breder gekeken dan alleen het effect op klimaatverandering, namelijk ook naar milieueffecten die relevant zijn voor de circulaire economie en biodiversiteit.
Totale bijdrage 7 procent
De zorgsector draagt voor zo’n 7 procent bij aan de totale uitstoot van broeikasgassen. Dit is zowel uitstoot in Nederland als in het buitenland. Dit percentage is een bevestiging van eerdere schattingen. Met deze nieuwe methode is dit beter onderbouwd. Die methode berekent het effect van de productie en het gebruik van goederen en diensten in de zorg, niet alleen op klimaatverandering, maar ook op watergebruik, grondstoffengebruik (zoals metalen en mineralen), landgebruik en afvalproductie.
Grootste aandeel chemische en farmaceutische industrie
De productie van chemische producten, waaronder oplosmiddelen en geneesmiddelen, veroorzaakt ongeveer 40 procent van de uitstoot van broeikasgassen. De chemische en farmaceutische industrie is daarmee verantwoordelijk voor het grootste aandeel in de klimaatvoetafdruk van de zorg. Welke producten en processen dat precies veroorzaken is nog niet duidelijk. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Als eerste stap zet het rapport de huidige kennis op een rijtje.
Ook zorgomgeving in kaart gebracht
Het RIVM bracht ook effectieve maatregelen in kaart vanuit de literatuur en praktijk die helpen om een gezondheidsbevorderende zorgomgeving te creëren. De voorbeelden zijn afkomstig van verschillende zorgsectoren, zoals ziekenhuizen, de ouderenzorg en de geestelijke gezondheidszorg (GGZ (geestelijke gezondheidszorg)). Ook groenvoorziening, architectuur en voeding kwamen daarbij aan bod, als factoren die invloed hebben op het milieu en de gezondheid. Zorgprofessionals hebben een sterke behoefte aan die praktijkvoorbeelden.
Klimaatafspraak
Dit onderzoek is de basis waarmee het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) kan voldoen aan de toezegging elke vier jaar de milieueffecten van de zorg in kaart te brengen. Deze belofte heeft het ministerie gedaan op de klimaatbijeenkomst COP26 van 2021 in Glasgow.