Wat en waarom

Bevolkingsonderzoeken en screeningen maken het mogelijk om ziektes in een vroeg stadium te ontdekken of zelfs te voorkomen. Hierdoor kunnen mensen eerder en beter worden behandeld en overlijden en er minder mensen aan deze ziektes. Een bevolkingsonderzoek of screening is een medisch onderzoek bij mensen die nog geen gezondheidsklachten hebben. De bevolkingsonderzoeken zijn gratis en deelname is vrijwillig.

Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek (CvB Centrum voor Bevolkingsonderzoek (Centrum voor Bevolkingsonderzoek)) van het RIVM regisseert acht landelijke bevolkingsonderzoeken.

Voor kanker zijn dat:

• Bevolkingsonderzoeken borstkanker.
• Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.
• Bevolkingsonderzoek darmkanker.

Tijdens de zwangerschap:  

• Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie), bloedonderzoek zwangeren).
• Onderzoek naar down-, edwards en patausyndroom (de NIPT niet-invasieve prenatale test (niet-invasieve prenatale test)).
• Onderzoek naar lichamelijke afwijkingen (de 13 wekenecho en de 20 wekenecho).

Direct na de geboorte zijn dat:

• Hielprikscreening.
• Gehoorscreening.

Hoe en met wie

De voornaamste activiteiten van het RIVM zijn:

• De landelijke regie voeren op de uitvoering van de bevolkingsonderzoeken: we geven aan wat de rollen, taken en verantwoordelijkheden zijn voor de betrokken partijen.
• De uitvoering van de bevolkingsonderzoeken financieren.
• Kaders stellen en de kwaliteit borgen.
• Zorgen voor een goede informatiehuishouding die die de uitvoering en de monitoring ondersteunt(Bevolkingsonderzoeken monitoren en evalueren.
• Communiceren met publiek (via voorlichtingsmaterialen en dergelijke), professionals en stakeholders.
• Kennis bundelen: bevolkingsonderzoeken vernieuwen
• Beleidsmakers adviseren en informeren.

Het RIVM werkt samen met:

• Ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (opdrachtgever en financier van de bevolkingsonderzoeken).
• Andere overheidspartijen zoals Gezondheidsraad, ZonMW Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie (Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie), Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd)).
• Uitvoeringsorganisaties, waaronder de regionale screeningsorganisaties voor de bevolkingsonderzoeken naar kanker, de regionale centra voor prenatale screening, de Dienst Vaccinatievoorziening  en Preventieve programma’s van het RIVM e JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg) organisaties.
• Screenings- en referentielaboratoria.
• Beroepsverenigingen en brancheorganisaties en bij de screening betrokken professionals.
• Patiëntenverenigingen.