04-09-2025 | 16:30

Langdurige toename aantal patiënten met Salmonella enteritidis

Sinds midden 2023 is er in Nederland een sterke en aanhoudende stijging van het aantal mensen met een infectie met Salmonella enteritidis (SE). De belangrijkste manier waarop mensen besmet raken, is door het eten van eieren. 

Het aantal jaarlijks gemelde infecties, opgelopen in Nederland, steeg van gemiddeld 281 in 2017-2019 naar 427 in 2023. In 2024 waren er 401 meldingen en in de eerste helft van 2025 al 250. Patiënten komen uit alle leeftijdsgroepen. De toename van infecties valt samen met een sterke stijging van het aantal legkippenkoppels (groep hennen in een afdeling of stal) met Salmonella enteriditis in Nederland.

De salmonellabacterie veroorzaakt een darminfectie. Klachten zijn meestal koorts, diarree, misselijkheid, braken, buikkrampen en hoofdpijn. De eerste symptomen beginnen meestal 24 tot 48 uur na het eten van besmet voedsel. Bij de meeste mensen duren de klachten 3 tot 7 dagen. In 8% van de gemelde gevallen van Salmonella Enteritidis is er sprake van een ernstige invasieve infectie.

Het werkelijke aantal SE-infecties is veel hoger dan het aantal gemelde gevallen. Naar schatting bezoeken jaarlijks 1.800 mensen met een infectie met Salmonella enteritidis de huisarts. In totaal zijn er naar schatting zo’n 10.000 SE-infecties per jaar.

Eieren kunnen zowel aan de binnen- als buitenkant besmet zijn met salmonella. Om een infectie te voorkomen is het belangrijk om eieren hardgekookt te eten, eieren apart van andere voedingsmiddelen te bewaren, en de handen te wassen na aanraking van eieren (ook als alleen de eierschil is aangeraakt).

18-01-2024 | 12:30

Besmette eierschalen oorzaak Salmonella uitbraak

Bij de salmonella-uitbraak die sinds juni 2023 in Nederland gaande is, zijn nu 151 patiënten gemeld. Besmette eierschalen zijn waarschijnlijk de oorzaak van de uitbraak. De besmette eierschalen zijn gebruikt in diervoer. Het diervoer is daarna bij verschillende leghenbedrijven terechtgekomen. Vermoedelijk zijn de eieren van leghennen via het diervoer besmet en hebben de patiënten deze eieren gegeten. Er is geen directe relatie bewezen tussen specifieke leghenbedrijven en patiënten.

Bedrijven in de diervoederketen ende leghenbedrijven hebben maatregelen genomen onder toezicht van de NVWA en het COKZ. Dit is om te voorkomen dat besmette eieren terechtkomen bij de consument. 

Het RIVM verwacht iedere week nog een paar meldingen van patiënten met dit type Salmonella. We verwachten dat dit minder wordt door de genomen maatregelen. Het RIVM zal de aantallen meldingen na 17 januari 2024 niet meer bijwerken op de website. Natuurlijk blijven we de situatie wel volgen en bijzondere ontwikkelingen melden op deze pagina.

28-11-2023 | 16:00 

Onderzoek naar uitbraak Salmonella

Sinds juni 2023 zien we dat het aantal meldingen van mensen in Nederland dat ziek wordt door een specifieke salmonellabacterie stijgt. Ook in Duitsland zijn enkele zieken gemeld. Het is aannemelijk dat besmette eieren een rol spelen in de uitbraak, maar dat is nog niet zeker. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) doet samen met het Controle Orgaan KwaliteitsZaken (COKZ) onderzoek naar de besmettingsbron. Andere landen in Europa hebben nog geen patiënten met dit type Salmonella gemeld. Een goede hygiëne in de keuken is het belangrijkst om besmetting met salmonella te voorkomen. 

De stijging werd in juli zichtbaar via de Salmonella kiemsurveillance. Hierbij onderzoekt het RIVM wekelijks een steekproef van salmonellamonsters van medisch microbiologische laboratoria in Nederland. Door DNA deoxyribonucleic acid (deoxyribonucleic acid) onderzoek van deze stammen viel op dat een grote groep patiënten met exact dezelfde stam (behorend tot serotype Enteritidis) was besmet. Dit wijst op een gemeenschappelijke bron. Het RIVM heeft laboratoria in Nederland gevraagd meer salmonellamonsters op te sturen. Zo ontstaat een completer beeld van de uitbraak.  Eind november 2023 waren er 137 patiënten gemeld bij het RIVM. Het werkelijk aantal zieken ligt een stuk hoger omdat slechts een deel van de besmette mensen medische hulp nodig heeft en daardoor zichtbaar wordt in nationale surveillance. Naar schatting worden er jaarlijks in totaal zo’n 20.000 mensen ziek van Salmonella. 

Brononderzoek 

De resultaten van het laboratoriumonderzoek gaan naar de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) in de regio waar de patiënten wonen. De GGD start dan een brononderzoek met behulp van een vragenlijst. Hierin staan vragen over wat mensen gegeten hebben, waar zij gegeten hebben (bijvoorbeeld in een restaurant) en waar zij hun boodschappen deden. Dit type Salmonella komt namelijk vooral voor bij leghennen en daardoor richt het brononderzoek zich vooral op eieren. In de vragenlijsten kijken we bijvoorbeeld of mensen in aanraking zijn geweest met dezelfde soort eieren of producten waarin eieren zijn verwerkt. Zo proberen we de besmettingsbron te achterhalen. 

NVWA en COKZ onderzoeken mogelijke besmettingsroutes in de eierketen

De NVWA doet samen met het COKZ (toezichthouder op de eierketen) onderzoek naar mogelijke besmettingsroutes. Op een aantal leghenbedrijven werd de salmonellabacterie gevonden. Daar zijn maatregelen genomen om de volksgezondheid te waarborgen. De eieren van deze bedrijven krijgen bijvoorbeeld een hitte behandeling waarmee eventuele salmonella in de eieren wordt gedood. Een gemeenschappelijke bron van deze bedrijven is nog niet gevonden. Het onderzoek richt zich op meerdere onderdelen van de eierketen om de route van besmetting te achterhalen.

Salmonella zorgt voor darminfecties

De Salmonellabacterie veroorzaakt een infectie van de darmen. Er zijn verschillende types van deze bacterie. Salmonella kan in verschillende voedselproducten voorkomen. Niet iedereen die de bacterie heeft binnengekregen wordt daar ziek van. Een infectie kan leiden tot koorts, diarree, misselijkheid, braken, buikkrampen en hoofdpijn. De eerste ziekteverschijnselen beginnen gemiddeld 24 tot 48 uur na het eten van besmet voedsel. Bij de meeste mensen houden de verschijnselen 3 tot 7 dagen aan. De koorts verdwijnt meestal sneller. Bij kwetsbare mensen kan de infectie ernstiger verlopen. Soms is ziekenhuisopname nodig. Een goede hygiëne in de keuken is het belangrijkst om besmetting met Salmonella te voorkomen.