Door de verschillende stikstofmetingen met elkaar te vergelijken, onderzoeken we of de verschillende vormen van stikstof dezelfde trends laten zien en of we deze kunnen verklaren. Valt bijvoorbeeld de trend in de gemeten ammoniakconcentratie te verklaren uit het verloop in de Nederlandse ammoniakemissies? Een verschil in deze trends kan ons wijzen op de invloed van de onderliggende processen. Hieronder laten we deze trends zien voor ammoniak en ammonium (NH3 en NH4) en voor de stikstofoxiden (NO, NO2 en NO3).
We focussen op stikstof in de lucht en natte stikstofdepositie, omdat we hierover genoeg gegevens hebben voor een landelijk beeld. De droge depositie van stikstof en stikstof in grondwater laten we buiten beschouwing vanwege onvoldoende meetpunten.
Trend in afzonderlijke NHx-componenten en ammoniakemissie
De trends van de ammoniakemissie, ammoniak- en ammoniumconcentratie en natte depositie sinds 2005 zijn hier samengebracht, waarbij een correctie is toegepast voor buitenlandse emissiebijdragen. Na correctie blijkt de trend in de natte depositie overeen te komen met de trend in Nederlandse ammoniakemissies. Zowel de Nederlandse emissie als de natte depositie zijn in sinds 2005 met circa 20% gedaald.
Voor de ammoniak- en ammoniumconcentratie in de lucht lijkt de trend tegenovergesteld. Terwijl de ammoniumconcentratie (in de vorm van SIA’s) met ca. 70% gedaald is, stijgt de ammoniakconcentratie in de periode 2005-2021 met ca. 20%. Deze tegenovergestelde trend is op zich niet vreemd; in de lucht wordt ammoniak via een chemische reactie omgezet in ammonium, maar ook het omgekeerde kan optreden. De stoffen waarmee ammoniak in de lucht reageert, zwaveldioxide en stikstofdioxide, zijn in die periode afgenomen. Vandaar dat er meer ammoniak in de lucht blijft. Dit is een van de redenen dat een trend in de emissies niet één op één terug te zien is in de afzonderlijke trends voor ammoniak of ammonium.
Trend in afzonderlijke NHx-componenten en ammoniakemissie
Sla de grafiek Trend in afzonderlijke NHₓ-componenten en ammoniakemissie over en ga naar de datatabelDe gemeten trend in natte depositie volgt in grote lijnen het verloop in de ammoniakemissies uit Nederlandse bronnen. De trends in ammoniak- en ammoniumconcentraties in de lucht vertonen beide een ander verloop ten opzichte van elkaar, waarbij de ammoniumconcentratie sterker gedaald is (-70%) dan de ammoniakconcentratie gestegen (+20%) in 2021 ten opzichte van 2005.
Trend in NH3+NH4 concentratie en emissie
De eerder besproken chemische wisselwerking tussen ammoniak en ammonium is een verklaring voor de uiteenlopende trends voor de beide stoffen. Wanneer de gesommeerde concentraties van ammoniak en ammonium worden vergeleken met de Nederlandse ammoniakemissies, blijken deze over de periode 2005-2021 grotendeels dezelfde trend te vertonen. Sinds 2005 is de emissie met ca. 20% afgenomen. Voor de NH3+NH4 concentraties, veroorzaakt door deze Nederlandse emissies, is dit ongeveer 10%. Het verschil in de reductiepercentages tussen emissies en concentraties is deels toe te schrijven aan een piek in gemeten ammoniakconcentraties in 2018/2019.
Trend in NH3+NH4 concentratie en emissie
Sla de grafiek Trend in NH₃+NH₄ concentratie en emissie over en ga naar de datatabelDe gemeten trend in de (meteogecorrigeerde) concentratie van ammoniak+ammonium volgt grotendeels het verloop in de ammoniakemissies uit Nederlandse bronnen in de periode 2005-2021.
Trend in gemeten NOy -componenten en emissie
In tegenstelling tot de NHx-componenten, volgen alle NOy–componenten de trend van de Nederlandse stikstofoxiden-emissies zonder correctie voor buitenlandse bijdragen. Voor toekomstige updates zal mogelijk correctie voor deze buitenlandse bijdragen plaatsvinden. Voor nu is er een duidelijke daling van 40-50% in alle componenten sinds 2005.
Trend in gemeten NOy -componenten en emissie
Sla de grafiek Trend in gemeten NOy -componenten en emissie over en ga naar de datatabelDe verschillende NOy componenten volgen het verloop in de stikstofoxiden-emissies uit Nederlandse bronnen. In 2021 zijn alle componenten en de emissies met 40-50% afgenomen.