Spreker: Ardine de Wit, onderzoeker Volksgezondheid en Zorg, RIVM

ARDINE DE WIT: Minimaal 320.000 gezonde levensjaren zijn verloren gegaan door uitstel van operaties tijdens de coronapandemie.

BEELDTEKST: Uitgestelde zorg door corona, juli 2022

VOICE-OVER: Meer dan 300.000 planbare operaties zijn niet doorgegaan tijdens de coronapandemie. Het RIVM deed onderzoek naar de gevolgen voor de gezondheid.

ARDINE DE WIT: Een gezond levensjaar is precies wat het woord zegt: een levensjaar in volledige gezondheid. En als je een gezondheidsprobleem hebt, bijvoorbeeld staar, dan kan je je normale dagelijkse dingen niet doen en dan leef je bijvoorbeeld op 70 procent van volledig gezond. En een uitgestelde operatie geeft dan een gezondheidsverlies van 30 procent. Als we nou al die uitgestelde operaties bij elkaar optellen, gaan er bij elkaar minimaal 320.000 gezonde levensjaren verloren.

BEELDTEKST: Hoe groot is de gezondheidsschade?

ARDINE DE WIT: De gezondheidsschade is heel behoorlijk. Je zou kunnen zeggen dat elke inwoner van Utrecht een gezond levensjaar heeft moeten opgeven. Je kunt ook zeggen dat de gezondheidswinst, die normaal gesproken met planbare operaties behaald wordt, dat daarvan 20 procent, een vijfde deel verloren, is gegaan.

BEELDTEKST: Verliest elke patiënt evenveel bij uitstel of zijn er verschillen?

ARDINE DE WIT: Officieel zijn alle operaties in ons onderzoek planbare operaties. Maar er zit een groot verschil in de gezondheid die die operaties opleveren. Dat gaat van een honderdste gezond levensjaar voor het verwijderen van goedaardige moedervlekken tot 6,5 gezond levensjaar voor een niertransplantatie met een levende donor. De meeste gezondheidsverliezen zitten bij die operaties die én heel veel worden uitgevoerd én per operatie een grote gezondheidswinst opleveren. Dan kun je denken aan bijvoorbeeld staaroperaties, knie- en heupoperaties, maar ook maagverkleiningen.

BEELDTEKST: Hoe maak je verlies aan gezonde levensjaren meetbaar?

ARDINE DE WIT: Als we weer naar het voorbeeld van een staaroperatie kijken dan zie je wat een operatie aan gezondheidswinst oplevert. Zonder operatie haal je een gezondheid van twee gezonde levensjaren over een periode van drie jaar. Maar met de operatie behaal je een gezondheid van tweeënhalf gezonde levensjaren over die periode van drie jaar. Een winst dus van een half gezond levensjaar. Of als de operatie uitgesteld wordt een verlies van een half gezond levensjaar.

BEELDTEKST: Wat is de belangrijkste les voor de toekomst?

ARDINE DE WIT: Ook al gaat het om operaties die soms best even uitgesteld kunnen worden, ons onderzoek laat zien dat er veel gezondheid verloren gaat als de druk op de zorg te hoog wordt. We denken dat het belangrijk is dat er goede afspraken gemaakt worden over hoe zorg in crisistijd toch zo goed mogelijk door kan gaan. Bijvoorbeeld door zorg te verplaatsen naar privéklinieken. En onze cijfers kunnen helpen om de schaarstecapaciteit zo goed mogelijk te gebruiken voor operaties die veel gezondheidswinst opleveren.

BEELDTEKST: rivm.nl/uitgesteldezorg copyright RIVM juli 2022 De zorg voor morgen begint vandaag