Bacteriën kunnen op verschillende plaatsen in het lichaam een infectie veroorzaken, bijvoorbeeld in de urinewegen, in de longen of in de hersenen. Het is echter nog niet duidelijk of we bacteriofagen op elke plaats in het lichaam kunnen inzetten tegen infecties. Hier is meer onderzoek voor nodig. Op dit moment weten we dat bacteriofagen effectief kunnen zijn bij huidinfecties. Mogelijk zijn fagen ook geschikt om blaasontstekingen of infecties aan de longen te behandelen, maar hier is nog meer onderzoek voor nodig.
Bij elke bacterie horen één of meerdere specifieke fagen. Er zijn veel verschillende typen bacteriën die infecties bij de mens kunnen veroorzaken. Om fagen te kunnen gebruiken moet de behandelaar dus eerst weten welke bacterie de infectie veroorzaakt. Voor die bacterie moeten dan specifieke fagen gevonden worden die in staat zijn de bacterie te vernietigen. Dit betekent dus dat er een grote collectie van fagen beschikbaar moet zijn die bacteriën niet alleen herkennen, maar ook kapot kunnen maken.
Als antibiotica niet meer helpen omdat de bacterie hier ongevoelig voor is, kan onderzocht worden of bacteriofaagtherapie een alternatief is. De effectiviteit van deze therapie is echter nog niet duidelijk. Behandeling is binnen de EU (Europese Unie) European Union European Union alleen toegestaan in een experimentele omgeving, of als geen andere mogelijke behandeling nog werkt. Bacteriofaagtherapie is een ‘personalized medicine’: de bacterie die de infectie veroorzaakt wordt per patiënt vastgesteld en daarbij moet de juiste faag worden geselecteerd. Om dit te kunnen doen, moet de behandelaar over specifieke kennis beschikken. Daarnaast moet een grote collectie van bacteriofagen beschikbaar zijn. Dat is momenteel nog niet het geval. Het grote voordeel van antibiotica is dat een behandeling snel gestart kan worden, en dat één type antibioticum veel verschillende soorten bacteriële infecties kan behandelen.
Ja. Net zoals bacteriën resistent (ongevoelig) kunnen worden tegen antibiotica, kunnen ze ook resistent worden tegen fagen.
Om als geneesmiddel te worden toegelaten tot de Europese markt, zijn diverse studies noodzakelijk en worden er eisen gesteld aan de kwaliteit en veiligheid van het product. Deze eisen hebben tot doel de kwaliteit, werkzaamheid en risico’s zoals bijwerkingen te kunnen beoordelen. Tot op heden zijn er geen klinische studies naar de veiligheid en effectiviteit van bacteriofagen succesvol afgerond. Er zijn ook nog geen klinische bacteriofaagproducten ter registratie/markttoelating aangemeld.
Bacteriofagen zijn biologische producten. De huidige Europese wet- en regelgeving voor geneesmiddelen is niet gemaakt voor biologische producten. Er wordt over nagedacht om de Europese wet- en regelgeving op dit punt te veranderen. In andere sectoren, zoals landbouw en voedselproductie, gelden minder strenge regels voor het gebruik van deze producten dan voor gebruik bij mensen. In deze sectoren worden fagen al wel ingezet.
Er is in de afgelopen decennia in Nederland veel onderzoek gedaan naar fagen. De ontdekker van de bacteriofaag, D’Herelle, is zelfs deels van Nederlandse afkomst. Het onderzoek naar bacteriofagen in Nederland kwam echter op de achtergrond te staan na de ontdekking van antibiotica, middelen die een veel breder werkingsmechanisme hadden en goed in alle delen van het lichaam doordrongen. In andere landen (zoals in Oost-Europa) wordt meer onderzoek gedaan naar bacteriofagen. Momenteel wordt in enkele academische centra onderzoek gedaan naar bacteriofagen en hun mogelijke medische toepassingen.
Het RIVM heeft, in opdracht van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport , een literatuurstudie gedaan en gesprekken gevoerd met deskundigen om meer duidelijkheid te krijgen over de werking en toepassingsmogelijkheden van bacteriofagen. Ook heeft het RIVM een bezoek aan Georgië gebracht waar ze onderzoek doen naar het gebruik van fagen. Naar aanleiding van deze inventarisatie heeft het RIVM een rapport uitgebracht. Het RIVM heeft geen rol wat betreft onderzoek doen naar bacteriofagen of het behandelen van patiënten met bacteriofagen.