Welke gezondheidsproblemen worden gerapporteerd door oud-medewerkers van de POMS Prepositioned Organizational Materiel Storage (Prepositioned Organizational Materiel Storage)-locaties?

In het onderzoek is geprobeerd om dit systematisch en op een wetenschappelijk betekenisvolle wijze te onderzoeken. Dit bleek echter niet mogelijk omdat onduidelijk is wie er allemaal op de POMS-locaties hebben gewerkt (zie ook antwoord op de volgende vraag). Om toch nog iets te kunnen zeggen over de gezondheidstoestand van de oud-POMS-medewerkers is gebruik gemaakt van gegevens van de coulanceregeling en gegevens van bedrijfsgeneeskundige gesprekken afkomstig van het CEAG Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid).

In 2015 is een coulanceregeling¹ ingesteld voor (oud-)medewerkers van Defensie met gezondheidsproblemen. Tot november 2017 hebben ruim driehonderd oud-POMS-medewerkers een beroep gedaan op deze regeling. Veel melders gaven aan dat een arts bij hen een chronische longaandoening, allergisch contacteczeem en/of een immunologische aandoening had vastgesteld. Daarnaast is aan hen gevraagd om aan te geven welke ziekten en klachten zij zelf toeschreven aan blootstelling aan chroom-6. Het betreft dus gezondheidsproblemen waar zij zelf niet noodzakelijkerwijs aan leden. Ziekten die het meest werden genoemd waren: hooikoorts/allergische rhinitis, psoriasis, huidkanker en emfyseem/COPD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (chronische bronchitis of longemfyseem) (Chronic Obstructive Pulmonary Disease (chronische bronchitis of longemfyseem) ). Klachten die het meest werden genoemd waren moeheid, problemen met geheugen, concentratie of oriëntatie, en klachten over tanden en tandvlees.

Het CEAG biedt sinds 2015 de mogelijkheid van een bedrijfsgeneeskundig gesprek aan (oud-)medewerkers van Defensie die met chroom-6 hebben gewerkt. Hierin kunnen de zorgen die deze (oud-)medewerkers hebben, worden besproken. Ruim 250 oud-POMS-medewerkers hebben van deze mogelijkheid gebruikgemaakt, en hebben onder andere hun gezondheidsproblemen besproken. Ziekten die het meest werden genoemd waren ook hier (contact)eczeem en chronische longziekten. De meest voorkomende klachten waren moeheid/zwakte, symptomen over tanden/tandvlees en benauwdheid.

De door een arts vastgestelde ziekten die zijn gemeld in het kader van de coulanceregeling geven een beeld van de ziekten die voorkomen onder oud-werknemers van de POMS-locaties. Echter, deze gegevens zijn niet toereikend om te beoordelen of bepaalde ziekten binnen de groep van oud-POMS-medewerkers vaker voorkomen dan onder de Nederlandse bevolking. (Zie ook het RIVM-rapport Het vóórkomen van sterfte, ziekten, aandoeningen en gezondheidsklachten onder ex-POMS-medewerkers)

¹ Deze coulanceregeling is per 1 maart 2015 ingesteld door de minister van Defensie en geeft betrokken (oud-)werknemers onder bepaalde voorwaarden een financiële tegemoetkoming, in afwachting van de onderzoeksresultaten.

Is het mogelijk om een epidemiologisch onderzoek uit te voeren naar blootstelling aan chroom-6 en effecten op de gezondheid?

Er is in dit onderzoek veel inspanning verricht om de mogelijkheden te onderzoeken om met statistische methoden een verband zichtbaar te maken tussen het werken met chroom-6 op de POMS-locaties en het optreden van gezondheidsproblemen in de betreffende groep. Het daarvoor benodigde epidemiologisch onderzoek (waarin een vergelijking wordt gemaakt met de frequentie waarmee bepaalde ziekten onder de Nederlandse bevolking voorkomen) bleek echter niet realiseerbaar. De belangrijkste reden hiervoor was dat een volledige en systematische registratie van het personeel dat tussen 1984 en 2006 werkzaam was op de POMS-locaties niet bestaat. Daardoor kon de totale groep van oud-medewerkers, inclusief degenen zónder gezondheidsklachten, niet voldoende in beeld worden gebracht. En dat maakte het onmogelijk om te bepalen of de beschikbare gegevens over gezondheidsklachten bij oud-werknemers representatief waren voor alle oud-medewerkers. Het is aannemelijk dat mensen die gezondheidsklachten ervaren, meer bereid zijn om zich te registreren dan mensen die geen klachten ervaren. Dit zou de uitkomsten van de statistische analyses kunnen vertekenen. (Zie ook het RIVM-rapport Het vóórkomen van sterfte, ziekten, aandoeningen en gezondheidsklachten onder ex-POMS-medewerkers)