Het RIVM heeft in het onderzoeksprogramma DIRECT gekeken hoe veiligheid, duurzaamheid en circulariteit in het ontwerpproces kunnen worden meegenomen. In de circulaire economie behouden producten langer hun waarde. Zo kunnen ze eenvoudig gedeeld, hergebruikt, gerepareerd, en gerecycled worden. Om dat te bereiken is het nodig dat ontwerpers duurzame keuzes maken.
Onderzoeksprogramma DIRECT
Het gaat dan niet alleen om het ontwerp, maar ook over het gebruik van een product en wat er mee gebeurt als het afgedankt wordt. Er komen bijvoorbeeld veel minder metalen in het milieu als zonnepanelen worden gerecycled in plaats van als afval gestort. En medische hulpmiddelen zijn nodig, maar vaak van plastic. Op duurzaamheid wordt bij het ontwerp nog onvoldoende gelet. Een groot deel van de milieu-impact wordt van een product wordt echter al bepaald in de ontwerpfase. Daarom moeten, naast circulariteit, ook veiligheid en duurzaamheid het uitgangspunt zijn.
Het RIVM deed in het kader van DIRECT literatuuronderzoek en drie praktijkonderzoeken. Op basis van deze praktijkonderzoeken is een routekaart opgesteld voor ontwerpers die aan de slag willen met veiligheid, duurzaamheid en circulariteit. Het RIVM voert DIRECT uit in het kader van het Strategisch Programma RIVM (SPR (Strategisch Programma RIVM)). DIRECT staat voor Designing inclusively for a safe and sustainable circular economy transition. Met het SPR ontwikkelt het RIVM kennis en voert vernieuwende onderzoeksprojecten uit.
Drie praktijkonderzoeken
Het RIVM deed drie praktijkonderzoeken. In elk praktijkonderzoek is in kaart gebracht wat veiligheid, duurzaamheid en circulariteit betekent voor de desbetreffende sector. Op basis daarvan is gekeken wat beter kan en wat daarvoor nodig is. Bijvoorbeeld door rekenmodellen te ontwikkelen om de milieu-impact te bereken, door met stakeholders in gesprek te gaan over kansen en belemmeringen, of door praktische handvatten te bieden voor ontwerpers. De praktijkonderzoeken zijn gedaan voor de sectoren:
De routekaart
Op basis van de praktijkonderzoeken is een routekaart opgesteld. De routekaart verkent in 7 stappen verschillende duurzaamheidsprincipes en maakt deze inzichtelijk en meetbaar. Ontwerpers en onderzoekers kunnen de methode samen gebruiken om producten circulair, veilig en duurzaam te ontwerpen.