Difterie is een besmettelijke ernstige ziekte die wordt veroorzaakt door een Corynebacterium bacterie. De bacterie wordt door hoesten van mens op mens overgedragen. Ook via besmette (huis)dieren, ongepasteuriseerde melk of besmet voedsel kan men de ziekte oplopen. Voor invoering van vaccinatie was difterie een belangrijke doodsoorzaak bij kinderen. In Nederland worden nog sporadisch gevallen van difterie gemeld. Deze gevallen komen dan meestal uit het buitenland.
Wat is difterie?
Difterie wordt voornamelijk veroorzaakt door de bacteriën Corynebacterium diphtheriae en Corynebacterium Ulcerans. De bacterie kan een krachtige gifstof, ook wel toxine genoemd, produceren. Die beschadigt weefsels , bijvoorbeeld van de huid of de longen, maar ook van het hart, het zenuwstelsel en de nierbuisjes. De plaats van de infectie bepaalt welke ziekteverschijnselen de patiënt heeft. De tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen is meestal 2-5 dagen, nooit langer dan 7 dagen. Ook de verwante bacterie Corynebacterium ulcerans en Corynebacterium pseudotuberculosis kan soms de gifstof produceren en difterie veroorzaken.
Bekijk de video: Rijksvaccinatieprogramma Difterie
Ziekteverschijnselen
Omdat de ziekteverschijnselen afhangen van de plaats van de infectie en of de bacterie de gifstof produceert, kan een patiënt met difterie veel verschillende ziekteverschijnselen hebben. Als de beschadiging van weefsel beperkt blijft tot de neus, is het beloop mild. De patiënt is niet algemeen ziek en er treden meestal geen complicaties op. Bij huiddifterie ontstaan er zweren in de huid.
Als de ademweg (keel, luchtpijp en longen) geïnfecteerd is, verloopt de ziekte ernstiger. De patiënt heeft koorts en kan ernstig ziek worden met benauwdheid. Difterie kan tot verstikkingsgevaar leiden. Bij 10 tot 20% van de patiënten tast het gif van de bacterie de hartspier aan. Ook het zenuwstelsel kan beschadigd raken. Verder kan iemand zich erg verslikken, gaan scheel kijken of minder goed zien. Later kan spierzwakte van de ledematen optreden. De complicaties kunnen dodelijk zijn. De risico’s zijn het grootst bij jonge baby’s en heel oude mensen. Difterie kan behandeld worden met difterieantitoxine en antibiotica. Maar dit doet niets tegen al ontstane schade. De kans op overlijden is 3-12%. Volledig gevaccineerde mensen overlijden bijna nooit aan difterie.
Besmetting en preventie
Mensen kunnen elkaar besmetten via de lucht (niezen, hoesten) of via direct contact met een besmette persoon (zoenen, aanraken besmette wond). De bacterie wordt soms gevonden bij runderen, paarden, geiten en schapen, soms ook bij honden en katten. Het drinken van rauwe, ongepasteuriseerde melk en nauw contact met dieren die de bacterie bij zich dragen, kan leiden tot besmetting.
Vaccinaties bieden een goede bescherming tegen difterie. Herhalingsvaccinaties zijn nodig bij een mogelijke besmetting of bij reizen naar landen waar difterie nog voorkomt. Vaccinatie tegen difterie wordt sinds 1953 aangeboden en is sinds 1957 onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP (Rijksvaccinatie programma)).
Hoe vaak komt difterie voor in Nederland?
Difterie komt in Nederland nog maar weinig voor. Soms lopen mensen difterie op tijdens een reis naar een land waar difterie nog veel voorkomt. Voordat vaccinatie werd ingevoerd, overleden er elk jaar 100-10.000 mensen aan difterie. Na invoering van vaccinatie is dit aantal sterk gedaald. In Nederland is sinds 1994 geen sterfgeval meer gemeld.
Figuur 1. Meldingen van difterie per jaar in Nederland van 1940-1960 en 1961-2020
Figuur 2. Difterie sterfte van 1950-2020
