Biomassa kan de grondstof zijn voor chemicaliën en producten. Moderne procestechnologie maakt zelfs de biobased productie mogelijk van nieuwe chemicaliën met bijzondere eigenschappen. Een verantwoorde biobased chemie draagt bij aan innovatie, veiligheid en duurzaamheid. Het RIVM doet onderzoek en geeft advies om de overgang naar een biobased economy te ondersteunen.
‘Biobased chemie’ is een onderdeel van ‘biobased economy’; een economie waarin biomassa de plaats van niet-hernieuwbare grondstoffen inneemt. Dit concept wordt interessanter naarmate de economie van fossiele grondstoffen verder onder druk staat.
Het opraken van olievoorraden, klimaatverandering en afhankelijkheid van politiek instabiele regio’s zijn drijfveren voor de zoektocht naar alternatieve en duurzame grondstoffen.
Biomassa
In een ‘biobased economy’ is biomassa de grondstof. Het zijn planten, zoals algen en wieren, maar vooral ook allerlei afval- en reststromen uit de landbouw, bosbouw en voedingsindustrie. Deze biomassa kan door middel van bioraffinage worden omgezet in grondstoffen voor de chemische industrie. Moderne biotechnologie zorgt daarbij voor extra mogelijkheden.
Toch zijn stoffen en producten gemaakt uit biomassa niet per definitie veilig en duurzaam. Ze kunnen dezelfde gevaarlijke eigenschappen hebben als stoffen die gemaakt zijn van niet-hernieuwbare grondstoffen, zoals aardolie. Het gebruik van biomassa als grondstof roept bovendien vragen op over voedselvoorziening: kunnen we de schaarse ruimte of de biomassa niet beter gebruiken voor de productie van voedsel?
Beter milieu en gezondere bevolking
Het RIVM onderzoekt op welke manier ‘biobased chemie’ kan bijdragen aan een beter milieu en een gezondere bevolking. Daarnaast analyseren we de sociaal-economische aspecten en de gevolgen voor klimaat, voedselvoorziening, energie- en waterverbruik en biodiversiteit. Bovendien adviseert het RIVM de overheid over aanpassingen in regelgeving die nieuwe toepassingen van de ‘biobased chemie’ mogelijk maken.
Met deze integrale aanpak voorkomen we dat ‘biobased chemie’ later problemen oplevert voor milieu, gezondheid en duurzaamheid. Zo kan de maatschappij de voordelen van deze kansrijke ontwikkeling zo goed mogelijk benutten.
Biobased alternatieven voor zorgwekkende stoffen
Stoffen uit biomassa kunnen in de nabije toekomst de meest schadelijke chemische stoffen vervangen. De Europese Unie wil het gebruik van deze stoffen sterk terugdringen en op termijn mogelijk zelfs verbieden. De overheid wil de productie van veilige alternatieven die bovendien afkomstig zijn uit duurzame grondstoffen stimuleren. Biomassa kan zo’n duurzame bron zijn van biobased alternatieven.
Dit blijkt uit onderzoeken van het RIVM en RIVM/WUR naar de duurzame en veilige toepassing van 'biobased chemie'.
Gezondheidsimpact biobrandstoffen
Ook onderzoekt het RIVM de gezondheidseffecten van biobrandstoffen. Het gebruik van biomassa voor de productie van biobrandstoffen neemt geleidelijk toe. Deze biobrandstoffen vervangen gedeeltelijk de huidige fossiele brandstoffen benzine en diesel.
Het RIVM heeft in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu een conceptprotocol ontwikkeld. Dit dient als kader voor onderzoek naar eventuele nadelige gezondheidseffecten van specifieke brandstoffen, additieven en nabehandelingtechnieken. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat het bijmengen van biodiesel bij gewone diesel zorgt voor minder uitstoot van fijn stof. Wel blijkt dat dit fijn stof minstens even schadelijk of schadelijker is dan fijn stof van diesel.