Planten verbeteren het klimaat in gebouwen. Zij brengen vocht in de lucht, maken de lucht schoon en zorgen voor een fijne omgeving. Fytagoras en Wageningen University & Research (WUR Wageningen University &Research (Wageningen University &Research) Wageningen University & Research  Wageningen University & Research) zijn gestart met het onderzoek 'Planten voor een prima binnenklimaat'. Doel is om te onderzoeken wat het plaatsen van planten doet voor bewoners en medewerkers van verpleeghuizen. Voor het onderzoek werden in verschillende verpleeghuizen planten geplaatst.

Met het onderzoek 'Planten voor een prima binnenklimaat' dragen Fytagoras en Wageningen University & Research bij aan de Green Deal Duurzame Zorg. Door het delen van de opgedane kennis en ervaring willen zij bedrijven en organisaties inspireren.

Aanpak

De aanpak van het project was als volgt:

Indeling verpleeghuizen

  • In verpleeghuizen zijn één of meerdere gemeenschappelijke ruimtes voorzien van planten en zijn één of meerdere (vergelijkbare) ruimtes ingericht zonder planten.
  • De zorginstellingen hebben zelf gekozen welke planten ze wilden binnen de randvoorwaarden die door de onderzoekers zijn aangegeven. Deze zijn vooral afgeleid van berekende theoretische effectiviteit van het plantpakket. Indelen van de ruimtes kon bijvoorbeeld met:
    • Verschillende soorten planten (veel kleur/weinig onderhoud/niet giftig bij consumptie etc).
    • Grote of kleine planten
    • In potten/bakken of in een plantenwand
    • Op kasten of bijvoorbeeld aan de muur

Onderzoek

  • Met sensoren is het fysieke binnenklimaat gemeten, met vragenlijsten het effect van planten op gezondheid en welbevinden van medewerkers en bewoners.

Bij de opzet is uitgegaan van verschillende uitgangspunten

  • De parameters om luchtkwaliteit te meten zijn seizoensafhankelijk. In wintermaanden was de ambitie om luchtvochtigheid met 10%-punt te verhogen.
  • Er is uitgewerkt en uitgerekend welke planten en hoeveel van deze planten nodig zijn om effecten te behalen.
  • Planten moesten herkenbaar zijn voor ouderen, er moest een referentie zijn naar vroeger en planten mochten niet giftig zijn.

Doel

Het doel is om het welbevinden van bewoners en personeel positief te beïnvloeden, te zorgen dat mensen zich actiever voelen en het welzijn van bewoners en medewerkers te verbeteren. Daarnaast is het doel van de planten om het binnenklimaat te verbeteren en energie te besparen (bijvoorbeeld via verbetering van de luchtvochtigheid en vermindering van CO2 concentratie.

Doel van het onderzoek:

  • Wat is het effect van planten op de gezondheid en het welbevinden van mensen?
  • Wat is het effect van planten op het fysieke binnenklimaat?

Doelgroep

'Planten voor een prima binnenklimaat' is gericht op bewoners en medewerkers van verpleeghuizen.

Bewoners

De invloed op fysieke gesteldheid en psychische factoren.  Zijn de bewoners actief? Nemen klachten toe of af?  Vinden de bewoners de ruimte aantrekkelijk?

Medewerkers

De invloed op arbeidsproductiviteit en ziekteverzuim.

Werking

Literatuuronderzoek

In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het Wat Werkt Dossier Natuur werken of waarschijnlijk werken, waaronder:

  • Binnenplanten hebben een positieve invloed op de fysieke gezondheid van patiënten in ziekenhuizen*. Zo  zijn er positieve effecten op bloeddruk, pijn, vermoeidheid en ligduur in het ziekenhuis (1).
  • Binnenplanten kunnen bij patiënten in ziekenhuizen* bijdragen aan positieve emoties, kalmte, minder stress en een verhoogd ervaren welzijn.
  • Binnenplanten dragen bij aan een verbetering van de luchtkwaliteit (1).

*Onderzocht in een andere setting dan van het huidige voorbeeld.

Overzicht literatuur

  1. Wat Werkt Dssier Natuur

Eigen onderzoek

Er is een grootschalige, 3-jarige effectstudie gedaan in 9 zorginstellingen en in kantoren van 3 bedrijven door Fytagoras en WUR Wageningen University &Research (Wageningen University &Research) naar de effecten van planten op het binnenklimaat en de gezondheid/welbevinden van mensen. De effecten zijn met name aangetoond in kantoorruimten. Sommige van deze effecten kunnen worden gegeneraliseerd naar zorginstellingen. Uit het onderzoek kwam onder andere:

  • Luchtvochtigheid van binnenruimtes wordt positief beïnvloed door het plaatsen van bepaalde soorten en hoeveelheden planten (berekening Fytagoras).
  • In kantoren is een toename van 8,2%-punt in de luchtvochtigheid door het plaatsen van planten. Dit kan ook gegeneraliseerd worden naar bijvoorbeeld verzorgingstehuizen. De voorwaarde in verzorgingstehuizen is dan wel dat het grootste deel van de ruimten vergroening krijgen omdat in dergelijke tehuizen alle ruimten met elkaar in open verbinding staan door openstaande deuren. De effecten van planten in alleen een enkele ruimte worden daarom verdund over de hele afdeling, verdieping of het gebouw.
  • De effecten op de gezondheid bij bewoners waren in verpleeghuizen lastig te meten door onder andere verloop van personeel, overlijden van bewoners en openstaande deuren.
  • Zorgmedewerkers en bezoekers beoordelen beplanting positief.

Aansluiting met andere doelen Green Deal

  • In theorie is het zo dat als mensen fitter zijn en zich fitter voelen, ze minder medicatie nodig hebben. In dit onderzoek is medicijngebruik niet gemonitord.
  • In theorie is het zo dat als mensen meer om handen hebben en actief bezig zijn met groen en het verzorgen van planten, dat ze dan rustiger zijn en minder medicatie nodig hebben.
  • Als de planten groeien dragen ze bij aan de CO2-reductie.
  • De bijdrage van de planten aan de verbetering van de luchtvochtigheid resulteert in minder energieverbruik. Dit ten opzichte van de verbetering van luchtvochtigheid op andere manieren. Hierdoor is er minder CO2-concentratie.

Aandachtspunten uitvoering programma

Redenen waarom de effecten niet (duidelijk) zichtbaar waren in verpleeghuizen zijn:

  • Het hoge verloop van personeel en overlijden van bewoners.
  • Door de vele openstaande deuren waren de  effecten op het binnenklimaat lager.
  • Cross-verbanden zijn onduidelijk.

Meer informatie

  • Zie video van de presentatie en opening van de plantenwand bij Viva! Zorggroep Heerhugowaard en zorginstelling De Posten in Enschede.
  • Website wur.nl

Eventuele vragen zijn te stellen aan ir. Tia Hermans, Wageningen Environmental Research (Gezondheids- en welzijnseffecten) of aan prof professor (professor). dr. Bert van Duijn, Fytagoras (Effecten luchtkwaliteit).