Een fijne omgeving voor patiënten en medewerkers is het doel van de verbouwing van ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten. Veel daglicht, lichte kleuren, hoge plafonds en ronde vormen dragen daar aan bij. Het ziekenhuis heeft ervoor gekozen om de zorg zo veel mogelijk te organiseren rondom een zorgvraag. Doel is de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg te waarborgen.
Bij de verbouwing maakt het ziekenhuis gebruikt van slimme, duurzame oplossingen, om in 2030 energiepositief te zijn.
Fijne omgeving voor patiënten
Speelkamer in het Vrouw Kind Centrum van Nij Smellinge
Aanpak
Nij Smellinghe bouwt aan een duurzame organisatie. Het ziekenhuis is bezig met verbouwingen binnen het Lange Termijn Huisvesting Plan (2019-2024) om ook in de toekomst optimaal te kunnen blijven functioneren en kwalitatief goede zorg te kunnen blijven bieden aan patiënten. Dit wordt gegenereerd door zowel grote en kleine aanpassingen aan het gebouw en faciliteiten, als door te bouwen aan de organisatie. Het gebouw straalt groen, ruimte en rust uit, om zo een prettige verblijfsomgeving te creëren voor patiënten, bezoekers en medewerkers. Sinds september 2020 is de bouw van het Vrouw Kind Centrum op de Kliniek gereed. Sinds eind 2020 is de bouw van het Vrouw Kind Centrum op zowel de Kliniek als de Polikliniek klaar. In 2021 volgde het Operatiecomplex. Het doel is dat in 2030 Nij Smellinghe energiepositief is.
De aanpassingen aan het gebouw die bijdragen aan een gezondmakende omgeving zijn als het Lange Termijn Huisvestingplan is voltooid:
- Transparant gebouw met veel ramen (met inachtneming van de privacy). Zo is er uitzicht en daglicht op het einde van de centrale gang van het nieuwe operatiecomplex en in de operatiekamers.
- Duidelijke bewegwijzering in het ziekenhuis zodat patiënten zich kunnen oriënteren in het gebouw. Er is sprake van logische wayfinding. Wachtkamers zijn niet per specialisme georganiseerd maar specialisten rond wachtkamers.
- Het gebouw heeft hoge plafonds, wat zorgt voor ruimtelijkheid en een ruimtelijk gevoel.
- Er wordt gebruikgemaakt van ronde vormen (bijvoorbeeld de tafel in de wachtkamer) en lichte kleuren. Ook is er aandacht voor een veilige, prettige, warme en huiselijke sfeer (zowel op de polikliniek als de verpleegafdelingen.
- Alle zorg rondom één zorgvraag wordt zoveel mogelijk georganiseerd op één afdeling. Op deze manier hoeven patiënten niet continu te verplaatsen door het gebouw en kunnen zij zoveel mogelijk op één plek blijven.
- Er is waar mogelijk één spreek-onderzoekskamer waar de zorgverlener langskomt bij de patiënt. Patiënten hoeven zich niet meer te bewegen tussen verschillende ruimtes, zoals in de vroegere structuur met aparte specialistenkamers, onderzoekskamers en behandelruimtes
Er wordt gewerkt vanuit de visie dat de patiënt en medewerker centraal staan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van 2 uitgangspunten:
- De poli’s zijn zoveel mogelijk georganiseerd rondom patiëntenstromen en worden Zorgverantwoordelijke eenheden genoemd.
- Positieve gezondheid: De patiënt besluit samen met de zorgverlener welke behandeling het beste bij hem en bij zijn levensstijl past. We weten dat een patiënt zich ook gezond kan voelen ondanks een aandoening of ziekte.
Doel en doelgroep
Het doel van het energiepositieve gebouw is optimaal te kunnen blijven functioneren en kwalitatief hoogwaardige zorg te kunnen blijven bieden en om bij te dragen aan een beter klimaat. Doel is om in 2030 energiepositief te zijn (energie terug leveren aan de omgeving).
De aanpassingen aan het gebouw zijn in eerste instantie bedoeld voor de patiënt en medewerkers. De architectuur van het gebouw en de indeling van de ruimtes draagt bij aan hun welzijn.
Werking
Literatuuronderzoek
- Daglicht en helder kunstlicht hebben een positief effect op gezondheid en welzijn van zowel patiënten als personeel (1).
- Natuurlijk daglicht heeft een effect op het welbevinden van patiënten. Patiënten herstellen zich beter als hun verpleegomgeving een uitzicht heeft en dan het liefst op een groene omgeving. Ramen zijn het meest belangrijke deel van een gebouw als het gaat om de gezondheid en herstel van patiënten (2).
- De fysieke omgeving waarin een patiënt ligt beïnvloedt de genezing en het welzijn van patiënten, familie en medewerkers (3).
- Oriëntatie met behulp van duidelijke routes zorgt ervoor dat patiënten geen stress ervaren doordat ze de weg niet kunnen vinden in het ziekenhuis (4).
- Uitzicht kan zorgen voor positieve afleiding voor patiënten en ramen beïnvloeden de werkzaamheden van personeel positief (4).
Overzicht literatuur
Veel daglicht en lichte kleuren
Veel daglicht en lichte kleuren bij het vernieuwde operatiecomplex
Is er synergie met een andere pijler?
- Er wordt gebruikgemaakt van energiezuinige ledverlichting in en rond het ziekenhuis, wat CO2 (carbon dioxide) uitstoot voorkomt.
- Verbeterde isolatie van de afdelingen draagt bij aan CO2 reductie.
- Er is gebruik gemaakt van driedubbel glas waardoor warmte binnen blijft. Dit isolatieglas vermindert CO2 uitstoot sterk.
- De ramen zijn zonwerend, waardoor licht wel wordt binnengelaten maar warmte wordt tegengehouden. Hierdoor wordt energieverbruik verlaagd, wat bijdraagt aan de CO2 reductie.
- De goed geïsoleerde gevels zijn 70% zuiniger, wat bijdraagt aan CO2 reductie.
- Door 9.000 zonnepanelen wordt 30% van de eigen energie opgewekt. Op zonnige dagen draait Nij Smellinghe 100% op eigen energie. Dit draagt ook bij aan CO2 reductie.
- Tijdens de bouw is sprake van circulair werken. Gipsplaten werden bijvoorbeeld hergebruikt en de bestaande gevel is geïntroduceerd in een nieuwe duurzame gevel in plaats van deze volledig te vervangen.
In Madaster worden alle gebruikte materialen geregistreerd in een materialenpaspoort. Zo weten we precies welke materialen in het gebouw zitten. Wanneer op een later moment een deel van het gebouw zou worden gesloopt of verbouwd kan men bekijken welke materialen kunnen worden recyclet.
Aandachtspunten
De randvoorwaarden en succesfactoren om een energiepositief gebouw te verkrijgen zijn:
- Een goede financiële uitgangspositie is belangrijk.
- Focus op patiënten(stromen). Het kost ruimte (m²) om de openheid van de poli’s te realiseren. Daarvoor is het nodig om door slimmer te werken m² te besparen in andere processen (bijvoorbeeld digitaliseren).
- Er is in Nij Smellinghe dus geen sprake van Resultaatverantwoorde Eenheden die toegespitst zijn op financieel resultaat, maar Zorgverantwoorde Eenheden, gericht op het optimaal koppelen van zorgprofessionals aan patiënten met een zorgvraag.
- Het moet gedragen worden door de specialisten en overige medewerkers.