Aanpak

UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Utrecht in beweging bestaat uit verschillende interventies (zie studieprotocol UMC Utrecht in Beweging). Een aantal hiervan zijn specifiek gericht op de fysieke omgeving:

Beweegmonitoring

• Om het bewegen voor, tijdens en na ziekenhuisopname te stimuleren maakt het UMC Utrecht gebruik van een beweegsensor. Patiënten dragen de beweegsensor om de enkel. Hiermee wordt het beweeggedrag zichtbaar op een scherm op de afdeling en kan de verpleegkundige, fysiotherapeut en arts in het digitale zorgsysteem zien hoeveel de patiënt heeft bewogen en hoe zij herstelt.  
• Eerste onderzoek laat zien dat patiënten hierdoor ruim 30% meer gaan bewegen.
• In mei 2023 is een groot implementatieproject gestart waarbij alle klinische afdelingen het systeem in gebruik gaan nemen.
• Bekijk de video met de ervaringen van patiënten en zorgverleners.

7 minute workouts op infotainment systemen

Naast een patiëntfolder en oefengidsen met verschillende oefeningen, zijn er 7-minute workouts beschikbaar op de infotainment schermen op alle patiëntenkamers en op de website van UMC Utrecht.

Interactieve fietsroutes:

• Op drie afdelingen (geriatrie, oncologie en nierdialyse) staat een hometrainer en een televisiescherm met virtuele fietsroutes. Patiënten kunnen fietsen door een door hen gekozen omgeving.
• De fiets is vrij toegankelijk of onder begeleiding te gebruiken (afhankelijk van de fysieke mogelijkheden van patiënten op de verschillende afdelingen).

Overige initiatieven in het ziekenhuis:

• Op meerdere afdelingen is een woonkamer ingericht zodat patiënten uit bed komen en wordt de tafel gedekt om gezamenlijk te eten.
• UMC Utrecht heeft twee kunstwandelingen door het ziekenhuis gemaakt. Op deze routes kunnen patiënten en/of bezoekers een wandeling maken langs circa tweeduizend kunstwerken verspreid door het ziekenhuis.

UMC Utrecht in Beweging maakt gebruik van de volgende uitgangspunten:

• Het programma moet passen binnen de reguliere zorg en niet veel extra tijd kosten voor zorgverleners.
• De zorgverleners zijn zelf verantwoordelijk.
• Het programma moet bewegen uitlokken, ofwel door patiënten uit bed te laten komen (van lig naar zit) ofwel van zit naar staan/ meer bewegen.

Doel

Het doel van UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Utrecht in Beweging is om bewegen onderdeel te laten zijn van de standaard zorg en dat het als normaal wordt gezien.

Doelgroep

UMC Utrecht in Beweging richt zich op zorgverleners. Zij moeten de meerwaarde van beweging inzien en dit inbedden in de reguliere zorg. Op deze manier kunnen patiënten uiteindelijk worden bereikt.

Werking

Literatuuronderzoek

• Complicaties bij patiënten kunnen worden verminderd doordat zij minder tijd doorbrengen in bed en vaker gemobiliseerd worden om uit bed te gaan. Dit draagt ook bij aan een kortere opnameduur (1).
• Bij de ontwikkeling van interventies moet gericht worden op het individu (de patiënt), het interpersoonlijke, de omgeving, organisatie en landelijke trends (2).
• Er is uitgegaan van het model van complexe interventies ontwikkeling. Het project UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Utrecht in Beweging laat zien laat zien dat meerdere onderdelen binnen één interventie effectiever zijn dan één aanpassing in de omgeving (3).

Overzicht literatuur

1. Hoyer et al. (2016)
2. Centers for Disease Control and Prevention
3. Medical Research Council, 2019

Eigen onderzoek

Er zijn verschillende effectonderzoeken uitgevoerd naar UMC Utrecht in Beweging:

• In 2016 zijn de effecten van het project op het beweeggedrag van patiënten op de afdeling Geriatrie onderzocht. Na implementatie van het beweegplan brengen patiënten 15% minder tijd door in bed, wordt meer contact gelegd met andere patiënten en verlaten zij vaker hun kamer. Alle resultaten van het onderzoek staan in dit artikel UMC Utrecht in Beweging: de implementatie van een multidisciplinair beweegplan in de dagelijkse zorg op de verpleegafdeling Geriatrie(PDF).
• De effecten van UMC Utrecht in Beweging op de verschillende afdelingen zijn in 2018 nogmaals onderzocht, zie het artikel The Effectiveness of Hospital in Motion, a Multidimensional Implementation Project to Improve Patients’ Movement Behavior During Hospitalization . Mensen ruilen vaker hun bed in voor een stoel. Er zijn daarnaast voorzichtige positieve trends te zien op het gebied van minder complicaties en minder uitstroom naar verpleeginstellingen.
• Implementatie van een beweegsensor en het stellen van beweegdoelen leidt tot 30% meer beweging bij patiënten. Lees daarover meer in het artikel Improving physical activity in hospitalized patients: The preliminary effectiveness of a goal-directed movement intervention

Aansluiting bij andere doelen van de Green Deal

Er is vanuit dit project geen synergie met de andere pijlers van de Green Deal. Dit komt terug in andere projecten in het UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Utrecht.

Aandachtspunten bij de uitvoering

Het project kent verschillende randvoorwaarden, succesfactoren en leerpunten.

Randvoorwaarden

• Er moet draagvlak zijn op managementniveau. Daarom wordt bewegen meegenomen in de Kwaliteit Prestatie Indicatoren op een afdeling.
• Het project moet door het volledige team worden gedragen. Hiervoor is het van belang dat het onderwerp bewegen regelmatig onder de aandacht wordt gebracht. Ook moeten zorgverleners voorlichting krijgen over de nadelige gevolgen van bedrust en hoe de interventies kunnen worden ingezet.
• Patiënten moeten voorlichting krijgen over het belang van bewegen. Hierin komt naar voren dat overdag kleding wordt gedragen en een pyjama alleen ’s nachts.

Succesfactoren

• Iedereen was vooraf al enthousiast over het project. Dit geeft aan dat iedereen inzag dat bewegen belangrijk is, maar eerder had het geen prioriteit.
• Er is een kartrekker van het initiatief. Met elke afdeling wordt een specifieke invulling gegeven aan het project die bij hun past.
• Het project past bij de huidige tijdsgeest en trends van de maatschappij. Bewegen is hip.

Leerpunten

• Er kunnen iets minder interventies tegelijk worden ingevoerd zodat zorgverleners beter op de hoogte zijn van alles wat gebeurt. Tegelijkertijd zorgen veel interventies er wel voor dat er continu bewustwording is voor het thema bewegen. Het is belangrijk om één, twee of drie duidelijke interventies te kiezen, die gezamenlijk op alle dimensies aandacht creëren.
• Kies een concrete focus, in plaats van in het algemeen te richten op bewegen. Hieromheen kan het bredere kader worden geschetst. Dit maakt het duidelijker wat er van de zorgverlener en patiënt wordt verwacht.

Meer informatie

• UMC Utrecht in beweging in het kader van Green Deal Duurzame Zorg
• Animatievideo UMC Utrecht in Beweging
• Video Belang van bewegen tijdens ziekenhuisopname 
• UMC Utrecht in Beweging - UMC Utrecht 
• Beweging - UMC Utrecht 

Eventuele vragen zijn te stellen aan Karin Valkenet, projectleider UMC Utrecht in Beweging