Aanpak

Ontwerp

• Er is veel daglicht door een glazen dak over de centraal gelegen atriums en ramen aan de buitenzijde van het gebouw. Ook bieden de ramen en de open gevel uitzicht op de tuin rondom het ziekenhuis. Een lichtstraat verbindt de oude gebouwen van het HagaZiekenhuis met de nieuwbouw van het Juliana Kinderziekenhuis.
• Het ziekenhuis is groot en ruimtelijk opgezet.
• Er is gebruik gemaakt van grafisch behang waar deels animaties op afspelen. 
• Er is veel aandacht besteed aan de bewegwijzering door middel van routenummers. Het gebouw loopt rond, balies zijn goed zichtbaar bij vides, liften en trap. Op meerdere etages staan grote objecten (bijv. een boot of helikopter) waarnaar verwezen kan worden. 
• De open balies zijn ook voor kinderen makkelijk bereik- en zichtbaar. 
• Er is (in de grote ruimtes) gebruik gemaakt van zachte materialen om geluid te dempen. Voor speeltoestellen, trappen, keukenblokken in patiëntenkamers en achterwanden van bedden is gebruik gemaakt van hout.
• Overal in het ziekenhuis staan echte planten in grote plantenbakken.
• Huiselijkheid wordt geboden door het gebruik van kleuren.
• Het overgrote deel van de kamers is eenpersoons, waarbij rooming-in wordt aangeboden. Dit biedt privacy voor de patiënten en hun ouders.
• Ouders kunnen ook gebruik maken van de faciliteiten van het Ronald McDonald Huis. Even afstand, maar toch heel dichtbij onder één dak.

Afleiding

Door het creëren van beleving worden patiënten constant afgeleid. Hierdoor kunnen zij ontspannen en wordt angst, pijn en stress verminderd. Alles staat in het thema van zon, zee en zand, passend bij de ligging van het Juliana Kinderziekenhuis dicht bij het strand in Den Haag. 

• De beleeflijn sluit aan bij drie levels (0-4 jaar; 4-12 jaar en 12-18 jaar) en is erop gericht dat kinderen op ieder moment in en uit kunnen stappen, hoe lang of kort ze ook in het ziekenhuis (moeten) zijn. Kinderen reizen tijdens hun bezoek aan het ziekenhuis af naar een andere wereld, waarin ze allerlei personages tegenkomen.
• 5 karakters begeleiden de kinderen gedurende hun reis in het ziekenhuis (in de lift, in de gang naar behandelkamers, richting de OK en in de uitslaapkamers). Deze vijf karakters vormen samen een hechte familie, maar zijn zo onderscheidend dat er voor alle leeftijden en type kinderen altijd wel één of meerdere karakters zijn die tot de verbeelding spreken.
• In de behandelkamers, de gang en voorbereidingskamer van de OK zijn bewegende wandprojecties en animaties te zien. Deze veranderen door de aanwezigheid van de kinderen.
• Op delen van muren zitten figuren vast met magneten, waarmee door kinderen gespeeld kan worden door deze te verplaatsen.
• Er zijn verschillende interactieve speeltoestellen, zoals een duikboot, strandhuisjes (SEH Spoedeisende Hulp (Spoedeisende Hulp)), een grote boot en beweegmuur. Er is een aquarium met tropische vissen.

Dit belevingsontwerp heeft in 2015 de International Design Excellence Award gewonnen van de Society of British and International Design.

Uitgangspunten 

• De patiënt staat centraal. Eigen regie en zelfredzaamheid is belangrijk.
• Helende omgeving, zowel bouwkundig als voor de organisatie (open teamposten, open pantry voor patiënt en bezoeker).
• Optimaal gebruik maken van capaciteiten en ruimten.
• Papierarm werken, registratie bij de bron (dus visite lopen en rapporteren aan bed, medicatiecows).
• Met minder mensen, hetzelfde of meer doen (vooral functiedifferentiatie met verpleging, apothekersassistenten, hotelteam, baliemedewerkers).

Doel en doelgroep

Het doel is om een ziekenhuis neer te zetten waar kinderen zich niet ziek voelen en zoveel mogelijk kind kunnen blijven. Het richt zich op veel angst-, pijn- en stressreductie. Ook is het doel dat ouders zoveel en goed mogelijk bij hun kind kunnen verblijven. Voor medewerkers is het doel dat zij op een goede en prettige manier kunnen werken.

Doelgroep

Het ontwerp richt zich met name op de patiënten, dus kinderen. Daarnaast ook op ouders, doordat zij door middel van rooming-in altijd bij hun kind kunnen blijven. Met name de aanpassingen aan de logistiek en functiedifferentiatie zorgen er ook voor dat werkdruk voor medewerkers wordt verlaagd. 

Werking

In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het Wat Werkt Dossier Natuur en/of Architectuur werken of waarschijnlijk werken, waaronder: 

• Daglicht en helder kunstlicht hebben een positief effect op gezondheid en welzijn van zowel patiënten als personeel (1). 
• Het gebruik van ruimten waar families bijeen kunnen komen lijkt de ervaren sociale steun van patiënten te verhogen (1).
• Uitzicht op de natuur heeft een positief effect op gezondheid en welzijn van patiënten en zorgpersoneel (1, 2).

Uit overige literatuur blijkt: 

• Patiënten in ziekenhuizen zijn meer tevreden met een ruimte waarin planten staan dan met een ruimte zonder planten (2).
• Onderzoeken wijzen uit dat een kindvriendelijke omgeving vol afleiding de stress en pijnbeleving van een ziek kind reduceert waardoor het sneller herstelt (3 ,4).
• Kinderen komen vaak met ouders naar het ziekenhuis. Patiënten ervaren in het algemeen sociale steun wanneer familie bij hen kan blijven. Dit vermindert stress en bevordert mogelijk de kans op versneld herstel (4).
• Afleiding kan het gevoel van angst en pijn bij patiënten verminderen (4).

Overzicht literatuur

1. Wat Werkt Dossier Architectuur
2. Wat Werkt Dossier Natuur
3. Tinker
4. Herweijer-van Gelder, 2016

Aansluiting met andere Green Deal doelen

• Het Juliana Kinderziekenhuis is toekomstbestendig gebouwd. Wijzigingen kunnen, waar nodig, in de toekomst makkelijk worden aangebracht.
• Door warmte-koude opslag, een goed ventilatiesysteem en het gebruik van LED-verlichting wordt minder energie gebruikt. Ook draagt dit bij aan CO2 carbon dioxide (carbon dioxide)-reductie.
• Sedumdaken en de grote tuin rondom Juliana Kinderziekenhuis dragen bij aan CO2-reductie.
• Ook het gebouwbeheersysteem kan ervoor zorgen dat energie niet onnodig wordt verbruikt. Dat draagt bij aan minder CO2.
• Beton van de gesloopte bouwdelen op de locatie van het nieuwe Juliana Kinderziekenhuis is hergebruikt als granulaat voor het Juliana Kinderziekenhuis.
• Het hele Juliana Kinderziekenhuis is gefundeerd op staal, waardoor funderingspalen achterwege konden blijven. Daarnaast is staal een toekomstbestendige grondstof die eventueel volledig herbruikbaar is.
• Regenwater wordt opgevangen zodat dit gebruikt kan worden voor de bewatering van de tuin rondom het ziekenhuis.
• Bestaand meubilair is hergebruikt voor de inrichting van het nieuwe Juliana Kinderziekenhuis (bijvoorbeeld medische hulpmiddelen).
• De bouwperiode was duurzaam. Energie en waterverbruik werd, waar mogelijk, beperkt; afval werd gescheiden; en er was aandacht voor trillingen, geluid en stof.7.    

Aandachtspunten uitvoering programma

Randvoorwaarden

Projectorganisatie: gebruik maken van een projectorganisatie die de bestaande organisatie ondersteunt bij maken van het ontwerp, bouw, implementatie van de procesverandering en gewijzigde ICT Informatie- en communicatietechnologie (Informatie- en communicatietechnologie) is bevorderlijk voor het proces.
Het is belangrijk om een visie en uitgangspunten te hebben wat voor ziekenhuis je wil zijn. Daar moet aan worden vastgehouden, ook als er weerstanden zijn.
Er zijn financiële randvoorwaarden verbonden aan een compleet nieuw ziekenhuis.

Succesfactoren

De visie is ontwikkeld samen met artsen, leidinggevenden en verpleegkundigen: hoe moet het ziekenhuis van de toekomst er uit zien? De patiënt is het uitgangspunt, dus is er iets minder focus op de medewerkers. Bepaalde ideeën werden voor de afdelingen bepaald, bijvoorbeeld dat alle afdelingen rooming-in moesten aanbieden.
Integrale aanpak: procesveranderingen, bouw en ICT zijn integraal aangepakt. Processen zijn leidend, ICT en bouw volgend.

Leerpunten

Architectonisch: bepaalde afdelingen die nu weinig licht krijgen waarbij dat wel bevorderlijk is, hadden beter aan de raamkant geplaatst kunnen worden, terwijl andere afdelingen prima op een plek hadden gekund met iets minder licht.
Planten vragen veel onderhoud en er zijn hoge aanschafkosten. Kies de juiste planten, want als ze gaan schimmelen moet de hele plantenbak weg.
Je kan niet iedereen tevredenstellen en je moet keuzes maken wat er wel en niet kan.

Meer informatie

• Filmpje kinderbeleving in het Juliana Kinderziekenhuis
  Bron: Tinker Imagineers
• Meer informatie: www.julianakinderziekenhuis.nl.