Hoe kunnen beleidsmakers komen tot een afgewogen pakket van maatregelen bij een kernongeval? Om het zekere voor het onzekere te nemen, kunnen overheden ervoor kiezen liever meer dan minder maatregelen te treffen. Maar de keuze voor meer maatregelen levert niet altijd een betere uitkomst. Dat komt doordat maatregelen naast de bedoelde effecten ook onbedoelde effecten kunnen hebben. Daarom is een methode nodig om de totale balans van voor- en nadelen op te kunnen maken.
Als eerste aanzet voor zo’n methode heeft het RIVM op een rij gezet wat er bekend is over het afwegen van voor- en nadelen van crisismaatregelen bij kernongevallen. Hierbij hebben de onderzoekers gekeken naar de gevolgen voor de gezondheid, de economie en de samenleving.
Kernramp Fukushima
Voor de afzonderlijke effecten van maatregelen na een kernongeval bestaan er manieren om de grootte van voor- en nadelen in te schatten. Naar effecten van maatregelen op afzonderlijke gebieden bij een kernongeval is namelijk al vrij veel onderzoek gedaan. Zo is na de kernramp van Fukushima in 2011 gekeken naar het effect op de gezondheid van evacuatie van bejaarden en ernstig zieken in de omgeving van Fukushima. Daarbij bleek dat het aantal mensen dat door de evacuatie overleed, waarschijnlijk groter was dan het aantal mensen dat erdoor werd gered. Ook zijn er manieren ontwikkeld om de kosten van de voorbereiding en uitvoering van maatregelen te schatten, bijvoorbeeld voor de tijdelijke opvang van mensen die een gebied moeten verlaten. Ook kunnen crisismaatregelen grote gevolgen hebben voor de leefbaarheid van een gebied. Dat gebeurt bijvoorbeeld als mensen op grote schaal niet meer willen terugkeren. Dan daalt de werkgelegenheid in dat gebied en kunnen voorzieningen als scholen en winkels wegvallen.
Methode ook voor andere crises
Genoemde methode om de balans van voor en nadelen van bepaalde maatregelen op te maken zal mogelijk ook aanknopingspunten bieden bij crises van andere aard. Immers, in zijn algemeenheid neemt de overheid bij een crisis maatregelen om de bevolking te beschermen. Ook bij andere crises zal de overheid hier met veel dilemma’s te maken krijgen. Want elke maatregel kan voordelen opleveren, maar ook nadelen. De vraag is dan hoe de overheid, onder tijdsdruk, kan komen tot een afgewogen pakket van maatregelen met een zo positief mogelijk effect als je alle voor- en nadelen tegen elkaar afweegt.