De Nederlandse overheid wil dat er minder mensen roken, overgewicht hebben of problematisch alcohol drinken. Daarom werd in 2018 het Nationaal Preventieakkoord (NPA) gesloten. De overheid maakte hierin met ruim 70 partijen afspraken om het percentage rokers, mensen met overgewicht en problematische drinkers te laten dalen in de periode tot 2040. Deze afspraken hebben naar verwachting onvoldoende impact, blijkt uit een modelberekening van het RIVM. De ambities voor 2040 worden bij alle drie deze thema’s niet gehaald.
Het RIVM berekende voor het eerst uitgebreid of de ambities voor 2040, met de voortgang tot nu toe, worden gehaald. Er is berekend hoe de situatie in 2040 zal zijn met én zonder de afspraken. Duidelijk is dat, om de ambities te halen, er extra en stevigere maatregelen nodig zijn. Ook het intensiveren van de huidige maatregelen kan bijdragen.
Iets minder rokers, maar ambities niet gehaald
Het aantal rokers zal in 2040 iets verder zijn gedaald met de afspraken dan zonder. Volgens de berekeningen rookt ongeveer 10% van de volwassenen dan nog, in plaats van de ambitie van maximaal 5%. Zonder de afspraken zou dit uitkomen op ongeveer 13%. Ook zal nog 4% van de 12- tot 16-jarigen roken, terwijl de ambitie is dat in 2040 geen enkele jongere meer rookt. Extra maatregelen zijn nodig om de ambities te bereiken. Denk aan extra prijsverhogingen, boven op de verhogingen die al zijn afgesproken.
Aantal mensen met overgewicht blijft hoog
Ook de ambitie om de stijging in overgewicht om te buigen in een daling, wordt volgens de berekeningen niet gehaald. De ambitie is dat in 2040 maximaal 38% van de volwassenen en maximaal 9,1% van de kinderen (4 t/m 17 jaar) overgewicht heeft. Maar volgens de berekeningen komt dit met de afspraken uit op ruim 55% van de volwassenen. Zonder afspraken zou dat 58% zijn. Het aantal kinderen met overgewicht zal in 2040 ongeveer 14% (met de afspraken) in plaats van 15% zijn (zonder de afspraken). Extra en stevigere maatregelen kunnen bijdragen aan het behalen van de ambitie. Denk aan gezond voedsel goedkoper maken, verkooppunten van ongezond voedsel beperken, of het verder beperken van reclame voor ongezond voedsel.
Nauwelijks daling aantal problematische drinkers
De berekening van het RIVM maakt verder duidelijk dat de afspraken die gemaakt zijn om problematisch drinken te verminderen in de praktijk onvoldoende impact hebben. De ambitie is 5% problematische drinkers in 2040. Uit de berekening blijkt dat deze groep met de afspraken nauwelijks daalt en uitkomt op ongeveer 8% in 2040. Extra en stevigere maatregelen, zoals prijsverhogingen, alcoholhoudende dranken minder beschikbaar maken en reclame beperken kunnen bijdragen aan het behalen van deze ambitie.
Over het onderzoek
Deze doorrekening van het NPA deed het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Het RIVM heeft 2 inschattingen gedaan voor de situatie in 2040: een realistische inschatting van de impact van de afspraken en een positievere inschatting. Ook met de positievere inschatting worden de ambities voor alle thema’s niet gehaald.