In 2015 kende Nederland 19 initiatieven waar aanbieders op het gebied van preventie, zorg en welzijn zich samen met gemeenten, zorgverzekeraars en burgers inzetten voor het verbeteren van de gezondheid van de bevolking (de populatie), de kwaliteit van de zorg, en het beheersen van de groei van de kosten (de zogenoemde Triple Aim). Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Deze zogeheten populatiegerichte aanpak (populatiemanagement) is nodig omdat mensen ouder worden en meer zorg nodig hebben; bovendien willen ze ook graag langer thuis wonen. Dit vraagt, in combinatie met de verschuivingen in verantwoordelijkheden en financiering, om aanpassingen in het aanbod van preventie, zorg en welzijn. De 19 initiatieven kennen verschillende verschijningsvormen, ontwikkelingsfasen, initiatiefnemers en betrokken partijen. Partijen zijn nog op zoek naar optimale vormen van samenwerking, organisatiestructuur, informatie-uitwisseling en financiering.
Proeftuinen
Negen van deze 19 initiatieven, de zogenoemde proeftuinen, worden door het RIVM sinds 2013 gevolgd in de Landelijke Monitor Populatiemanagement (LMP (landelijke monitor proeftuinen populatiemanagement)). De meest recente tussenrapportage van de LMP biedt inzicht in de organisatie van de proeftuinen tot 2017, de ervaringen met bekostiging en financiering en de toekomstverwachtingen. Het volgen van de proeftuinen door de tijd heen laat zien dat betrokkenen met kleine stapjes werken aan fundamentele aanpassingen naar een duurzaam gezondheidszorgsysteem.
Net als de andere initiatieven zijn de proeftuinen regionale netwerken die in eerste instantie voornamelijk werden gevormd door zorgaanbieders, zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van (potentiële) zorgvragers. Deze netwerken zijn in de meeste regio’s geleidelijk aan uitgebreid met partijen uit het sociale domein, zoals gemeenten en welzijnsorganisaties. Vooralsnog betreffen de ingezette interventies vooral medische zorg, maar in toenemende mate worden ook interventies ingezet die een verbinding met preventie en welzijn leggen, zoals experimenten met het sociale wijkteam en een preventieprogramma van gemeente en zorgverzekeraar.
De betrokken bestuurders verwachten dat met de proeftuin een basis is gelegd voor een nieuwe (samenwerkings)cultuur vanuit een gedeelde ambitie en visie en voor nieuwe organisatiestructuren en afspraken (zoals shared savings). Daarnaast is ook een basis gelegd voor het daadwerkelijk integraal aanbieden van preventie, zorg en welzijn. De eerste positieve resultaten op kleinschalig niveau kunnen bijdragen aan het versterken van de samenwerking en het opschalen naar populatieniveau. Tegelijk heeft men ook de verwachting dat er meer nodig is voor die verdere opschaling en beweging naar Triple Aim.