Het RIVM heeft in een internationaal onderzoek criteria opgesteld voor de ontwikkeling van duurzame nieuwe medicijnen. Deze GREENER-criteria zijn een belangrijke eerste stap om medicijnen te ontwikkelen die geen schadelijke effecten hebben als ze na gebruik in het milieu terechtkomen. Volgens het RIVM is het belangrijk dat milieu-experts en medicijnontwikkelaars samen de methodieken ontwikkelen die hiervoor nodig zijn. Dit onderzoek is gefinancierd door de Europese Commissie. De resultaten zijn gepubliceerd in het internationale tijdschrift Environmental Science & Technology Letters.
Wat zijn de GREENER-criteria?
Medicijnontwikkelaars richten zich op de werkzaamheid en veiligheid voor de patiënt. Tegelijk is er steeds meer bekend over de schadelijke effecten die resten van medicijnen na gebruik door de patiënt kunnen hebben op de waterkwaliteit. Deze effecten hebben invloed op onze leefomgeving, die weer van vitaal belang is voor onze gezondheid.
De GREENER-criteria brengen deze perspectieven samen. Een medicijn moet goed werken voor de patiënt. Dat blijft het belangrijkste criterium. Tegelijk kan er bij de ontwikkeling van werkzame stoffen gelet worden op bijvoorbeeld de afbreekbaarheid in het milieu, ongewenste schadelijke effecten voor planten en dieren of het verminderen van de hoeveelheid die na gebruik via de urine in onze leefomgeving komt. Duurzame ontwikkeling (“safe and sustainable by design”) van nieuwe werkzame stoffen kan zo milieuproblemen voorkomen. De in het Engels opgestelde GREENER-criteria helpen daarbij.
De GREENER-criteria staan voor:
| G | Good practice for patients / Goed werkende medicijnen voor patiënten | |
| R | Reduced off-target effects, high specificity / Minder neveneffecten, specifieke werkzaamheid | |
| E | Exposure reduction via less emissions/ Minder uitstroom naar het milieu | |
| E | Environmental (bio)degradability / Afbreekbaarheid in het milieu | |
| N | No PBT (Persistent, Bioaccumulerend en Toxisch) (persistent, bioaccumulative as well as toxic) properties /Geen stoffen die PBT (persistent, bioaccumulerend, giftig) zijn | |
| E | Effects reduction: avoid undesirable moieties / Vermijden van effecten door ongewenste molecuulgroepen | |
| R | Risk and hazard mitigation / Maatregelen om risico’s na gebruik te verminderen |
Samenwerking en vervolg
De ontwikkeling van nieuwe medicijnen is een complex proces dat jaren duurt. Het is belangrijk dat de milieusector en R&D (Research and Development)-afdelingen van medicijnontwikkelaars elkaar weten te vinden. De gezamenlijke ontwikkeling van de GREENER-criteria is daarin een belangrijke eerste stap.
Deze criteria moeten verder worden uitgewerkt. Hierbij moet er aandacht zijn voor de manier waarop duurzaamheid en veiligheid van werkzame stoffen in het -proces kan worden getest. Wereldwijde inkoopcriteria waarbij duurzaamheid wordt meegenomen, kunnen dit proces versnellen.
Dit onderzoek is uitgevoerd door het PREMIER-consortium, dat bestaat uit een samenwerking tussen wetenschappelijke instituten en universiteiten, het Europees Medicijnagentschap, en onderzoekers bij medicijnontwikkelaars en -producenten. Het RIVM maakt deel uit van deze samenwerking. De GREENER-criteria en een aantal benodigde methodes zullen door dit consortium verder worden ontwikkeld.
De bijdrage van het RIVM is gefinancierd door de Europese Commissie. Alle onderzoeksresultaten worden openbaar gemaakt.