Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat streeft ernaar dat alle nieuwe materialen en technologische ontwikkelingen in 2050 veilig zijn. Door al in de ontwerpfase stil te staan bij gezondheidsrisico’s voor mens en milieu, is de kans op veilige producten en technieken in de toekomst een stuk groter. Dit concept heet Safe-by-Design. Het RIVM heeft een overzicht gemaakt van 74 Europese onderzoeken die aan Safe-by-Design hebben gewerkt, voornamelijk op het gebied van nanotechnologie. Dit overzicht biedt inspiratie voor onder andere beleidsmakers, onderzoekers en de industrie om Safe-by-Design door te vertalen naar de praktijk.
Onderzoek en resultaten
In het overzicht van het RIVM, gemaakt in opdracht van het Ministerie van IenW (Infrastructuur en Waterstaat), staan 74 onderzoeken die plaatsvonden tussen 2013 en 2020. Deze waren veelal onderdeel van het Europese onderzoeksprogramma Horizon2020. De onderzoeken zijn samengevat en onderverdeeld in vier beleidsthema’s: onderzoek, onderwijs, industrie en beleid. Deze thema’s zijn door IenW aangewezen als meest relevant voor Safe-by-Design. Verder is per thema weergegeven welke concrete resultaten er al gerealiseerd zijn. Voorbeelden zijn lesmateriaal in het onderwijs of richtlijnen en instrumenten voor de industrie om veilige materialen te ontwikkelen.
Safe-by-Design en nanotechnologie
Technologische ontwikkelingen maken het mogelijk om materialen met hele kleine afmetingen te maken, te veranderen of te gebruiken. We noemen dat nanotechnologie. Deze technologie wordt steeds vaker toegepast, want nanodeeltjes (hele kleine deeltjes) hebben interessante nieuwe eigenschappen. Tegelijkertijd gedragen deze deeltjes zich anders dan andere stofdeeltjes. Daardoor kunnen ze mogelijk een risico vormen voor de gezondheid.
Bij Safe-by-Design gaat het erom dat veiligheid in een zo vroeg mogelijk stadium van product- en procesontwikkeling wordt meegenomen. Dit geldt niet alleen voor nanotechnologie, maar voor alle nieuwe productieprocessen. Het is bedoeld om een schone, gezonde en veilige leefomgeving te realiseren en milieurisico’s te voorkomen. Kennis speelt hierbij een belangrijke rol, onder andere om de effecten van stoffen snel en effectief in te kunnen schatten. Daarnaast vraagt het om een (nieuw) veiligheidsbewustzijn en een andere mindset. Zowel van wetenschappers en proces- en productontwikkelaars, als van (het management van) bedrijven.