Hoe herken ik toxoplasmose?

Vaak merken mensen niet dat zij toxoplasmose hebben. Dat komt doordat een toxoplasma-infectie bijna nooit klachten geeft. Soms zijn er milde klachten als vermoeidheid, lusteloosheid of koorts. Maar omdat deze klachten zo algemeen zijn, herkennen mensen ze niet als aanwijzing voor toxoplasmose.

Soms worden patiënten ernstiger ziek. Dit gebeurt vooral wanneer zij een slechte afweer hebben. Zij kunnen ernstige oogontstekingen, longontsteking en hersenvliesontsteking krijgen. 

Er is ook een vorm van toxoplasmose die erg lijkt op de ziekte van Pfeiffer. Patiënten kunnen hierdoor vergrote lymfeknopen en spierpijn krijgen. Ook de milt en lever kunnen groter worden. Dat gaat vanzelf over. Deze vorm komt minder vaak voor.

Welke mensen kunnen erg ziek worden van toxoplasmose? 

Vooral mensen met een slechte afweer kunnen erg ziek worden van toxoplasmose. Bijvoorbeeld mensen met hiv humaan immunodeficientievirus (humaan immunodeficientievirus). 

Is toxoplasmose tijdens de zwangerschap gevaarlijk?

De meeste zwangeren met een toxoplasma-infectie hebben nog niet eerder toxoplasmose gehad. Meestal raken mensen namelijk pas voor het eerst besmet als zij tussen de 25 en 44 jaar oud zijn. Het lichaam heeft dan nog geen antistoffen aangemaakt tegen de parasiet. Er is dus nog geen afweer, en dat maakt een infectie extra gevaarlijk tijdens de zwangerschap.

Als u toxoplasmose heeft tijdens uw zwangerschap kan uw baby via u geïnfecteerd raken. Wanneer u vroeg in uw zwangerschap besmet raakt kunt u een miskraam krijgen of kan uw kind overlijden. De kans hierop is kleiner wanneer u later in de zwangerschap besmet raakt. Wel kan uw kind dan aangeboren afwijkingen krijgen aan bijvoorbeeld de ogen of zenuwen.

Soms ontstaat een ernstige infectie  en kan de baby voor, tijdens of kort na de geboorte overlijden.

Vermijd tijden de zwangerschap zoveel mogelijk het contact met mogelijk besmet voedsel of mogelijk besmette aarde. Bekijk voor meer informatie onze pagina over zwangerschap en infectieziekten.

Hoe krijg ik toxoplasmose?

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een parasiet die leeft in de darmen van katten. Vooral jonge katten kunnen deze parasiet bij zich dragen. De cysten (een soort eitjes) van de parasiet komen via de poep van de kat in de grond, op groente of in water terecht. Deze cysten kunnen heel lang overleven en zijn na 48 uur besmettelijk. Mensen en dieren kunnen besmet raken door:

• contact met aarde of kattenpoep, bijvoorbeeld bij het tuinieren of het schoonmaken van de kattenbak.
• het eten van ongewassen groente of fruit, bijvoorbeeld uit eigen tuin.
• het eten van rauw of niet goed doorbakken vlees van besmette dieren.

In zeldzame gevallen kunt u ook besmet raken door het drinken van rauwe melk van besmette dieren.

De tijd tussen besmet raken en ziek worden is meestal 5 tot 23 dagen.

Kunnen dieren ook toxoplasmose krijgen?

De parasiet Toxoplasma komt in alle dieren voor. Katten en katachtigen zijn de enige dieren die de cysten van de parasiet verspreiden. Andere dieren dragen de parasiet bij zich zonder dat er cysten gevormd worden. Zij kunnen wel andere dieren besmetten wanneer zij opgegeten worden. In een besmette muis worden dus geen cysten gevormd. Maar als een kat deze muis opeet, raakt de kat ook besmet. De kat kan dan wél de cysten van de parasiet verspreiden.

De meeste dieren worden niet ziek van een toxoplasma-infectie. Dat geldt ook voor katten. Soms kunnen jonge katjes wel diarree of hersenvlies-, lever- of longontsteking krijgen. Boerderijdieren, zoals schapen, kunnen een miskraam krijgen door toxoplasmose.

Hoe voorkom ik toxoplasmose?

U kunt verschillende dingen doen om toxoplasmose te voorkomen:

• Zorg dat vlees altijd goed gaar is voordat u het eet.
• Voorkom dat katten kunnen komen op plaatsen waar kinderen vaak spelen. Doe bijvoorbeeld een deksel op de zandbak.
• Was groenten en fruit (uit eigen tuin) altijd heel goed.
• Draag handschoenen bij het tuinieren. 
• Maak de kattenbak iedere dag schoon.
• Bent u zwanger? Laat dan iemand anders de kattenbak schoonmaken.
• Was altijd goed uw handen na contact met aarde, zand, vuil of stro. 
• Werkt of woont u op een boerderij? Zorg dan voor goede hygiëne bij de geboorte of een miskraam van kalfjes, lammetjes of geitjes. Draag beschermende kleding en raak uw gezicht niet aan met uw handen. Laat bezoekers op afstand blijven.

Is toxoplasmose te behandelen?

Meestal is behandeling niet nodig. Gezonde mensen met een goede afweer worden vaak vanzelf beter. Soms is behandeling wél nodig, bijvoorbeeld bij mensen met een verminderde afweer (zoals mensen met hiv) of bij ernstige klachten, zoals een oogontsteking. Een arts kan dan antibiotica voorschrijven om de parasiet te bestrijden.

Hoe vaak komt toxoplasmose voor in Nederland? 

De parasiet Toxoplasma komt over de hele wereld voor. Hoe vaak precies, verschilt per gebied. In Nederland heeft ongeveer 40% van de bevolking antilichamen tegen Toxoplasma in het bloed. Dat betekent dat zij al eens toxoplasmose hebben gehad – vaak zonder het te merken.

Het is niet bekend welk deel van de mensen besmet is geraakt via vlees en welk deel via kattenpoep (bijvoorbeeld besmette aarde of groente). Het is niet zo dat alle mensen met een kat in huis antilichamen in hun bloed hebben.