Het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV (Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid)) is 10 jaar geleden gestart als project van GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Nederland, met als doel de kwaliteit van de technische hygiënezorg (THZ (Technische Hygienezorg)) in Nederland te verbeteren. De vraag hiernaar kwam van GGD’en. Zij misten een landelijk gecoördineerde ondersteuning bij hun THZ-taken. Vanwege het succes van het project, is besloten om het LCHV ook na de projecttijd te continueren, als vast onderdeel van het Centrum Infectieziekte- bestrijding van het RIVM (RIVM/CIb (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Centrum Infectieziektebestrijding)).
content
Auteur(s): T. Veenstra J. Verheijen
Infectieziekten Bulletin, jaargang 24, nummer 8, oktober 2013
Sinds de begintijd is één van de hoofdtaken van het LCHV (Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid) het opstellen en herzien van hygiënerichtlijnen voor de publieke gezondheidszorg. Hierbij zijn altijd medewerkers van GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en en deskundigen uit het aandachtsgebied betrokken. De richtlijnen bevatten uitgebreide informatie over hygiëne. Veel terugkerende thema’s zijn persoonlijke hygiëne, schoonmaak, bouw- en inrichting, dierplaagbeheersing en Legionella-preventie. Inmiddels zijn 25 hygiënerichtlijnen vrij beschikbaar op www.lchv.nl, variërend van richtlijnen voor verpleeghuizen en publieksevene- menten tot richtlijnen voor seksbedrijven.
Een andere belangrijke functie van het LCHV is die van helpdesk. De helpdesk is er voor iedereen die werkt met de LCHV-richtlijnen of vragen heeft over infectiepreventie in de openbare gezond- heidszorg. Vooral de GGD’en maken gebruik van het LCHV als kenniscentrum, maar ook burgers, instellingen en overheidsin- stanties weten de helpdesk vaak zonder tussenkomst van de GGD te vinden. Veel vragen die binnenkomen hebben te maken met een risico-inschatting of een vraag om advies over hygiënemaatregelen op maat. Ook wil men soms toelichting op de richtlijnen of hulp bij vraagstukken rondom beleid en wetgeving op het gebied van hygiëne. Het LCHV is gehuisvest bij de GGD Amsterdam. De werkzaamheden worden uitgevoerd door het hoofd LCHV en een vaste richtlijnontwikkelaar. Verder wordt het LCHV ondersteund door adviseurs en deskundigen infectieziektepreventie van de GGD Amsterdam en van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)).
Vraag het de LCHV-helpdesk
De vragen die binnenkomen bij de helpdesk van het LCHV zijn zeer uiteenlopend. Een greep uit recente vragen en antwoorden:
- Bij een theatervoorstelling op het Terschellinger festival Oerol wordt leidingwater verneveld over het publiek. Het water wordt verneveld vanuit een kunststof tank. De GGD vroeg het LCHV welke maatregelen ter voorkoming van Legionella- besmetting hierbij nodig zijn. In het LCHV-draaiboek Legionellapreventie bij Publieksevene- menten staat dat de installatie zo kort mogelijk van tevoren in gebruik moet worden genomen. In aanvulling hierop adviseerde het LCHV dat de installatie voor gebruik schoon en droog moet zijn. Helaas bleek de installatie al in gebruik te zijn genomen. Daarom is vervolgens geadviseerd het water dagelijks te verversen en bij voorkeur ook chloor toevoegen. Monstername is niet geïndiceerd vanwege de korte duur van het evenement, en het plaatsen van preventieapparatuur zoals filters leek op dat moment niet meer haalbaar.
- Bij een GGD kwamen meerdere meldingen binnen over gebrekkige hygiëne bij een sauna. Naar aanleiding hiervan bezocht de GGD de locatie, en trof daar inderdaad zeer vuile toiletten, troebel water in dompelbaden en defecte handen- wasgelegenheden aan. Een schoonmaakschema en resultaten van watermonsters waren niet beschikbaar. Op basis van de LCHV-richtlijn voor badinrichtingen en sauna’s heeft de GGD advies gegeven aan de ondernemer. Deze verkeert echter in financiële problemen en volgt de adviezen, ondanks meerdere verzoeken, niet op. De GGD vraagt aan de LCHV welke mogelijkheden er zijn om de ondernemer tot het opvolgen van de adviezen te dwingen. Omdat de hygiënerichtlijn in dit geval niet is opgenomen in de wetgeving, is het verstandig contact op te nemen met de provincie. De provincie houdt toezicht op de kwaliteit van het water en heeft op dat gebied mogelijkheden tot handhaving. Wanneer de GGD inschat dat de sauna een risico voor de volksgezondheid vormt, is er nog een andere mogelijkheid: de burgemeester kan dan dwingende maatregelen opleggen of de sauna zelfs sluiten. Deze procedure is tijdrovend, maar kan een stok achter de deur zijn voor de GGD.
-
In een justitiële inrichting zit een gedetineerde met een beenwond die geïnfecteerd is met MRSA (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus ). De GGD heeft beleid afgestemd met de medische dienst van de instelling. Beide partijen vragen zich echter af hoe de verspreiding van de bacterie moet worden tegengegaan bij het gebruik van een gezamenlijke douche. Het LCHV wordt om hulp gevraagd. In de LCHV-richtlijn voor justitiële inrichtingen staat geen antwoord op deze specifieke vraag. Daarom wordt het advies afgestemd met het RIVM/CIb (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Centrum Infectieziektebestrijding) en gebaseerd op de richtlijnen voor zorginstellingen: de gedetineerde moet als laatste van de douche gebruikmaken. Daarna moet men de douche goed reinigen én desinfecteren met 1000 ppm (parts per million ) chlooroplossing.
-
Een eigenaresse van een studio voor tatoeage en permanente make-up geeft aan dat er in haar behandelruimte geen plek is voor een wastafel. Om een vergunning te krijgen, moet ze echter de hygiënerichtlijn volgen, waarin staat dat een nabije handenwasgelegenheid verplicht is. Aan het LCHV vraagt ze of ze desinfecterende gel mag gebruiken als alternatief voor handen wassen met water en zeep. Van de richtlijn mag alleen worden afgeweken indien er sprake is van een gelijkwaardig alternatief. Desinfecterende gel werkt onvoldoende wanneer de handen zichtbaar verontreinigd zijn, en is in die gevallen dus geen gelijkwaardig alternatief. De eigena- resse wordt op de hoogte gebracht van het feit dat ze toch moet zorgen voor een volwaardige handenwasgelegenheid nabij de plek waar de behandeling plaatsvindt.
Vragen aan die aan het LCHV worden gesteld, worden in de regel binnen drie werkdagen beantwoord. Samen met de antwoorden worden ze opgeslagen in een database. Deze database wordt geraadpleegd als een richtlijn wordt herzien. Zo zorgen de vraagstellers ervoor dat de richtlijnen blijven aansluiten bij de praktijk. De helpdesk is bereikbaar via e-mail, info@lchv.nl, of via de telefoon 020-5555 415.
Aanpassing LCHV-richtlijnen
Op verzoek van GGD’en en eindgebruikers worden de LCHV- richtlijnen aangepast. Er is behoefte aan makkelijker leesbare, praktischer richtlijnen. Richtlijnen die zó duidelijk zijn dat eindgebruikers er eenvoudig zelf mee kunnen werken, ook als de GGD er niet bij adviseert. Om dit te bereiken is een taalkundig adviesbureau in de arm genomen. Na een uitgebreide analyse van richtlijnen en een behoeftepeiling onder gebruikers, is gekozen voor een nieuwe opzet: De richtlijnen zijn gericht op de manager of leidinggevende van de publieke voorziening waar de richtlijn voor geschreven is. Door deze doelgroep expliciet te benoemen, is duidelijk dat de verantwoordelijkheid voor een goed hygiënebeleid bij de managers ligt. De richtlijnen bieden handvatten om invulling te geven aan deze verantwoordelijkheid door uit te leggen waarom bepaalde hygiënenormen zijn opgesteld. Hierover kunnen managers hun medewerkers informeren. Dit is belangrijk, want in het algemeen geldt dat mensen maatregelen alleen uitvoeren als ze begrijpen waarom ze noodzakelijk zijn. Naast aandacht voor het waarom, helpen de nieuwe richtlijnen managers ook bij het uitleggen van het hoe. Hiervoor zijn hygiëne- instructies in pdf opgesteld in eenvoudige taal, die men kan downloaden Voorbeelden van zulke instructies zijn de stappen die men moet volgen bij het handen wassen, of bij het schoonmaken. Om de richtlijnen makkelijker leesbaar te maken, is het taalniveau en de schrijfstijl van de richtlijnen aangepast. Wollige, passieve zinnen zijn omgezet in korte, actieve zinnen waarbij de lezer direct wordt aangesproken.
Tot slot zal in alle richtlijnen een nieuwe, helderder structuur worden aangebracht. Een structuur waaruit voor managers direct blijkt waar ze welke informatie kunnen vinden. Een structuur ook waarbij men in één oogopslag ziet welke maatregelen absoluut noodzakelijk, en welke maatregelen alleen wenselijk zijn. In juni is de eerste vernieuwde hygiënerichtlijn Seksbedrijven op de LCHV-website (www.lchv.nl) geplaatst. Met al deze veranderin- gen is de LCHV benieuwd naar de mening van de doelgroep en de gezondheidswerkers. Heeft u opmerkingen of vragen over de nieuwe aanpak, of over de LCHV- producten in het algemeen? Laat dit dan weten via info@lchv.nl .
Auteurs
T. Veenstra, J. Verheijen, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven
Correspondentie: Thijs.Veenstra@rivm.nl