Wat is ascaridose?

Ascaris suum is een spoelworm die bij het varken voorkomt, maar ook de mens kan besmetten. De spoelworm Ascaris lumbricoides komt alleen bij de mens voor en is heel moeilijk te onderscheiden van Ascaris suum. Ascaris lumbricoides komt vooral in de (sub)tropen voor, terwijl Ascaris suum ook in Nederland veel voorkomt.

Ziekteverschijnselen

Ascaris suum is niet goed  aangepast aan het menselijke lichaam, hierdoor kan de larve zelden tot volwassen worm uitgroeien. Bij de mens worden ongeveer dezelfde symptomen als bij het varken gezien: meestal geen symptomen, soms leverproblemen, hoesten en astmatische klachten wanneer de larven door de longen trekken. Een enkele keer verplaatsen de larven zich via de bloedbaan naar andere organen dan lever en long, ze komen dan bijvoorbeeld in de nieren, ogen of hersenen terecht. Dit kan zorgen voor ernstige problemen.

Besmetting en preventie

Met spoelworm besmette varkens scheiden grote aantallen wormeieren uit in de mest. De wormeieren belanden op de stalvloer of op het land. Ze zijn zeer resistent en kunnen tot 5 jaar in de omgeving overleven. Andere varkens nemen de wormeieren vervolgens weer op met het eten of wroeten. In ieder eitje groeit een larve. Nadat het varken het eitje met de larve heeft binnen gekregen, gaan de larven eerst vanuit de darmen naar de lever. Vervolgens trekken ze richting longen en luchtpijp. Daar worden ze opgehoest en weer doorgeslikt, waarna ze weer terug in de dunne darm zijn. In de dunne darm ontwikkelen de larven zich uiteindelijk tot volwassen wormen, die weer eitjes produceren en zo begint 6 weken na opname van de eitjes de hele cyclus opnieuw.
Besmetting ontstaat door besmette aarde, bijvoorbeeld door na tuinieren de handen niet goed te wassen, of wanneer buiten spelende kinderen hun vieze handen in hun mond stoppen.
Ziekte ontstaat alleen als de eitjes zich in de omgeving hebben kunnen ontwikkelen tot besmettelijke eitjes met larve. Directe overdracht van varken naar mens vindt dus nooit plaats.
De worm komt vrij veel voor bij varkens maar het is onduidelijk hoe vaak mensen besmet raken en hoe ernstig de symptomen dan zijn.
Infectie wordt voorkomen door een goede persoonlijke hygiëne: handen wassen, vooral na tuinieren of buiten spelen.

Hoe vaak komt ascaridose voor in Nederland?

Door intensivering van de varkenshouderij en het gebruik van anti-wormmiddelen is het voorkomen van Ascaris suum flink afgenomen. Het komt echter nog steeds voor, bovendien neemt het op sommige varkensbedrijven (biologische en scharrelvarkenshouderijen) weer toe, doordat de varkens daar de gelegenheid krijgen in de aarde te wroeten. De worm, met de zeer resistente eitjes, krijgt zo meer gelegenheid om zijn cyclus te vervolmaken.