DNA (deoxyribonucleic acid) bevat veel waardevolle informatie over de eigenschappen en gezondheid van mensen. Deze informatie kunnen artsen en onderzoekers bijvoorbeeld gebruiken om te kijken of en welke aandoening een persoon heeft. Hiervoor is het belangrijk om te onderzoeken hoe het gebruik van DNA goed en veilig kan. Het RIVM buigt zich over de vraag hoe DNA-technologie op een goede manier ingezet kan worden om de volksgezondheid te verbeteren.
DNA in onderzoek
Mensen, dieren en planten hebben allemaal een eigen unieke genetische code: DNA (deoxyribonucleic acid). DNA werkt als een soort handleiding voor hoe alles groeit, ontwikkelt en ouder wordt. Door DNA te onderzoeken, kunnen we veel leren over bijvoorbeeld gezondheid en ziekte, infectie-uitbraken of de verbetering van de voedselproductie. Het RIVM onderzoekt en past kennis over DNA toe op verschillende onderwerpen.
DNA, genoom en genomics: wat is wat?
Er bestaan verschillende termen als het gaat over DNA (deoxyribonucleic acid) en gezondheid. DNA is erfelijk materiaal, dit geven ouders door aan hun kinderen. Als het gaat over menselijk DNA, zeggen experts ook wel ‘humaan DNA’. In het DNA zitten verschillende stukjes code die genen heten. Genen geven informatie over bepaalde lichamelijke eigenschappen, zoals oogkleur, of de aanleg voor het krijgen van een erfelijke ziekte. Het volledige pakket van het DNA wordt ook wel genoom genoemd. Onderzoek en ontwikkelingen op het gebied van DNA, ook wel ’genomics’ genoemd, helpen om nieuwe kennis op te bouwen en toepassingen voor DNA-technologie te ontwikkelen.
Public Health Genomics
DNA (deoxyribonucleic acid) kan ons veel vertellen over de gezondheid van mensen. Daarom is de gezondheidszorg één van de gebieden waar DNA-technologie een grote rol kan spelen. Bijvoorbeeld in het ziekenhuis voor het personaliseren van een behandeling of in een bevolkingsonderzoek, zoals bij de niet-invasieve prenatale test (NIPT). DNA-testen kunnen helpen om te weten te komen of iemand een (verhoogde kans op) ziekte heeft, of baat heeft bij specifieke behandelingen. Deze vraagstukken en ontwikkelingen horen bij het vakgebied Public Health Genomics. Dit wordt ook wel ‘de toepassing van kennis over DNA en DNA-technologie in de publieke gezondheidszorg’ genoemd.
RIVM en Public Health Genomics
Het RIVM doet onderzoek en volgt de ontwikkelingen op het gebied van Public Health Genomics vanuit het perspectief van de Nederlandse volksgezondheid. Denk hierbij aan vraagstukken rondom het borgen van kwaliteit in screeningslaboratoria en signaleren van innovaties. Maar ook aan de implementatie van nieuwe DNA-technologieën voor preventie, en de ethische, juridische en maatschappelijke vragen die hierbij komen kijken. Een voorbeeld hiervan is onderzoeken wat de voor- en nadelen voor consumenten zijn van het uitvoeren van een DNA-zelftest. Deze kennis deelt het RIVM vervolgens met specialisten, overheden, en burgers. Op deze manier slaat het RIVM een brug tussen onderzoek, beleid en de maatschappij.
Toepassen DNA-technologie
Ook adviseert het RIVM bij het maken van beleid rondom het implementeren en toepassen van DNA-technologie. Zo heeft het RIVM onder andere aan zorgverleners, onderzoekers, patiëntvertegenwoordigers en productontwikkelaars gevraagd op welke manier DNA-technologie kan helpen om de gezondheid van de Nederlandse bevolking te verbeteren. De uitkomsten van dit onderzoek staan beschreven in het rapport DNA-technologie voor de Nederlandse bevolking.
Kijk voor meer informatie over erfelijkheid en gezondheid op de website van het Erfocentrum, het nationaal informatiecentrum over erfelijkheid.