Uyuz, uyuz akarının neden olduğu bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Uyuz, özel bir krem veya haplar ile tedavi edilebilir.
Uyuzun nedeni
Uyuz, uyuz akarından kaynaklanmaktadır. Size şu şekillerde bulaşabilir:
- uyuz olan bir kişiyle yoğun cilt teması (en az 15 dakika);
- uyuz olan bir kişiyle kıyafet, yatak çarşafı ve nevresimi ve diğer kumaş eşyalarını değiştirmek.
Herkes uyuz olabilir. Kişisel hijyenle alakası yoktur.
Uyuzu tanımak
Uyuzu, özellikle geceleri veya sıcak havalarda olan ve artan kaşıntıdan tanıyabilirsiniz. Bazen ciltte kabarcıklar ve kırmızı şişlikler de görülür veya akarın tünel açmış olduğu yerlerde kırmızı çizgiler görülebilir.
Uyuz tedavisinde dikkat edilmesi gereken hususlar
- Uyuz kendi kendine geçmemektedir.
- Kendinizi krem veya haplarla tedavi edin. Giysileri ve nevresimleri 60ºC'de yıkayın veya kapalı çöp torbalarına koyun. Çöp torbalarını oda sıcaklığında (en az 18ºC) 3 gün bekletin.
- 18ºC'nin altındaki sıcaklıklarda uyuz akarının ölmesi daha uzun sürebilir.
- Tedavi sonrasında kaşıntı, başlangıçta hâlâ artabilir. Bundan sonra yavaşça azalır ve 6 hafta sonra tamamen geçer.
- Tüm ev arkadaşlarınız ve yakın temaslarınız sizinle aynı anda davranmalıdır. (Henüz) herhangi bir şikâyeti olmayan ev arkadaşları da harekete geçmelidirler. Şöyle ki, onlar da herhangi bir şikâyetleri olmadan uyuz olabilirler.
- Ev arkadaşları ve yakın kişiler kendilerini aynı saatte, yani aynı gün ve aynı saatte tedavi etmelidir.
- Herkes tedavi edilene kadar siz, diğer kişilerle cilt temasından kaçının.
- Şikâyeti olan herkes uyuz olup olmadığını öğrenmek için aile hekimine gitmelidir. Uyuz teşhisi mi konuldu? O halde temasta bulunmuş oldukları kişileri de kendileri uyarmalıdır.
- Tedaviden sonra, son uyuz akarlarının gelişmiş olması için hâlâ küçük bir ihtimal vardır. Bu nedenle genelde 2'nci bir tedavi gerekli olmaktadır.
Tedavi öncesinde
- Tedavi sonrası için temiz yatak takımlarının (çarşaf, nevresim ve yastık kılıfı) hazır olmasını sağlayın.
- Çöp torbaları, tek kullanımlık eldivenler ve çamaşır deterjanı bulundurun.
- Tüylü bir evcil hayvanınız mı var? Ona sarılarak temalarınızı tedavi sonrasındaki 3’üncü güne kadar sınırlayın ve hayvanı (çıplak) kucağınızda, kanepenizde veya yatağınızda mümkün olduğunca az bırakın.
- Eczaneden permetrin kremi veya ivermektin hapları temin edin.
- Fazlasıyla temiz giysi, havlu ve çarşaf ile nevresim hazırlayın. Ayrıca fazladan pijama, çorap, iç çamaşırı vb. gibileri de unutmayın.
- Temiz giysileri diğer giysilerden ayrı tutun.
1'inci gün
- Siz uyurken etkisini gösterebilmesi için ilaca akşamları başlayın.
- Son 3 güne ait tüm giysileri, çarşaf ile nevresimleri ve havluları toplayın.
- Her şeyi 60ºC'de yıkayın veya 3 gün boyunca ağzı kapalı bir çöp torbasına koyun.
- Çöp torbalarını ayrı bir odaya koyun. Oda, oda sıcaklığında olmalıdır (en az 18ºC).
- Haplarla mı tedavi oluyorsunuz?
- 1'inci tedavi için reçete edilen hap dozunu yutunuz.
- Kremle mi tedavi oluyorsunuz?
- El ve ayak tırnaklarınızı kısa kesin.
- Önceden duş alabilirsiniz ama gerekli değildir. Duş sonrasında, önce cildinizin soğumasını bekleyin.
- Uzun saçları toplayın.
- Çene çizgisinden ayakların altına kadar kendinizi tamamen kremleyin. Koltuk altları, kuyruk sokumu bölgesi, dış cinsel organlar, ayak parmakları aralarını da unutmayın.
- Sırtınızı başka bir kişinin kremlemesini sağlayın. Bu kişi sizle beraber tedavi olmayan bir kişi olduğunda o, tek kullanımlık eldiven giymelidir.
- Ellerinizi tamamen kremleyin.
- Eski bir diş fırçasıyla kremi tırnaklarınızın altına sürün.
- Tamamen kremlenmiş olup olmadığınızı kontrol edin.
- Kremi 12 saat bekletin.
- Arada tuvalete giderseniz, kasık bölgenize tekrar krem sürmelisiniz.
- Arada ellerinizi yıkarsanız, ellerinizi tekrar kremlemeniz gerekir.
- Temiz bir pijama giyin.
- Temiz çarşaf ve nevresimi olan bir yatakta uyuyun.
Küçük çocuklar ve bebekler
- 12 yaş altındaki çocukları tamamen kremleyiniz.
- Yüzlerini, saç derilerini (saçın büyüdüğü yerler dâhil) ve kulakları da kremleyin. Gözlerden ve ağızdan kaçının.
- Bez değiştirirken bezin olduğu bölgeleri tekrar kremlemelisiniz.
2'nci gün
- Tedaviden 12 saat sonra artık bulaşıcı değilsiniz.
- Artık duş alabilirsiniz.
- Kendinizi temiz bir havluyla kurulayın ve temiz bir banyo paspası olmasını sağlayın.
- Temiz giysiler giyinin.
- Tek kullanımlık eldivenler giyin.
- Yatak çarşafını ve nevresimi sökün.
- Son çamaşırları (çarşaf ve nevresim, pijama, iç çamaşır) toplayın ve her şeyi 60ºC'de yıkayın veya 3 gün boyunca bir çöp torbasına koyun.
- Çöp torbalarını ayrı bir odaya koyun. O odanın sıcaklığı en az 18ºC olmalıdır, aksi takdirde uyuz akarının ölmesi daha uzun sürmektedir.
- Tek kullanımlık eldivenleri tekrar çıkarın ve yatağın üzerine temiz çarşaf ve nevresim koyun.
- Çamaşır makinesine veya çöp poşetlerine konulamayan (koltuk, kumaş sandalye, halı, köpek yatağı vb.) her şeyi elektrikli süpürge ile süpürün.
4'üncü gün
- Evcil hayvanınızı tekrar yoğun bir şekilde kucaklayabilir ve kucağınıza alabilirsiniz.
5'inci gün
- 1'inci veya 2'nci gün çöp torbasına konan çamaşırlar tekrar çıkarılabilir.
7'nci gün
- 2'nci tedavi için temiz çarşaf ve nevresim ve temiz giysiler hazırlayın.
Son uyuz akarlarının 1'inci tedaviden sonra gelişmiş olma ihtimali hâlâ küçük olması nedeniyle, genelde 2'nci bir tedavi gerekli olmaktadır.
8'inci gün
- Siz uyurken etkisini gösterebilmesi için ilaca akşamları başlayın.
- Son 3 güne ait tüm giysileri, nevresimleri ve havluları toplayın.
- Her şeyi 60ºC'de yıkayın veya 3 gün boyunca ağzı kapalı bir çöp torbasına koyun.
- Çöp torbalarını ayrı bir odaya koyun. Oda, oda sıcaklığında olmalıdır (en az 18ºC).
- Haplarla mı tedavi oluyorsunuz?
- 2'nci tedavi için reçete edilen hap dozunu yutunuz.
- Kremle mi tedavi oluyorsunuz?
- El ve ayak tırnaklarınızı kısa kesin.
- Önceden duş alabilirsiniz ama gerekli değildir. Duş sonrasında, önce cildinizin soğumasını bekleyin.
- Uzun saçları toplayın.
- Çene çizgisinden ayakların altına kadar kendinizi tamamen kremleyin. Koltuk altları, kuyruk sokumu bölgesi, dış cinsel organlar, ayak parmakları aralarını da unutmayın.
- Sırtınızı başka bir kişinin kremlemesini sağlayın. Bu kişi sizle beraber tedavi olmayan bir kimse olduğunda o, tek kullanımlık eldiven giymelidir.
- Ellerinizi tamamen kremleyin.
- Eski bir diş fırçasıyla kremi tırnaklarınızın altına sürün.
- Tamamen kremlenmiş olup olmadığınızı kontrol edin.
- Bitirmiş olduğunuz zamanı kaydedin.
- Kremi 12 saat bekletin.
- Arada tuvalete giderseniz, kasık bölgenize tekrar krem sürmelisiniz.
- Arada ellerinizi yıkarsanız, ellerinizi tekrar kremlemeniz gerekir.
- Temiz bir pijama giyin.
- Temiz çarşaf ve nevresimi olan bir yatakta uyuyun.
Küçük çocuklar ve bebekler
- 12 yaş altındaki çocukları tamamen kremleyiniz.
- Yüzlerini, saç derilerini (saçın büyüdüğü yerler dâhil) ve kulakları da kremleyin. Gözlerden ve ağızdan kaçının.
- Bez değiştirirken bezin olduğu bölgelere tekrar kremlemelisiniz.
9'uncu gün
- Artık duş alabilirsiniz.
- Kendinizi temiz bir havluyla kurulayın ve temiz bir banyo paspası olmasını sağlayın.
- Temiz giysiler giyinin.
- Tek kullanımlık eldivenler giyin.
- Yatak çarşafını ve nevresimi sökün.
- Son çamaşırları (çarşaf ve nevresimi, pijama, iç çamaşırı) toplayın ve her şeyi 60ºC'de yıkayın veya 3 gün boyunca bir çöp torbasına koyun.
- Çöp torbalarını ayrı bir odaya koyun. O odanın sıcaklığı en az 18ºC olmalıdır, aksi takdirde uyuz akarının ölmesi daha uzun sürmektedir.
- Tek kullanımlık eldivenleri tekrar çıkarın ve yatağın üzerine temiz çarşaf ve nevresim koyun.
- Çamaşır makinesine veya çöp poşetlerine konulamayan (koltuk, kumaş sandalye, halı, köpek yatağı vb.) her şeyi elektrikli süpürge ile süpürün.
11'inci gün
- Evcil hayvanınızı tekrar okşayıp sevebilir ve kucaklayabilirsiniz.
12'nci gün
- 8'inci veya 9'uncu gün çöp torbasına konan çamaşırlar tekrar çıkarılabilir.
Uyuzla mücadele için ek ipuçları
- Çocukların pelüş oyuncaklarını, bornozunuzu, terliklerinizi, atkılarınızı, başörtünüzü, eldivenlerinizi, şapkalarınızı ve kumaş telefon kılıflarını da 60ºC'de yıkayın.
- Bez ayakkabıları 3 gün boyunca ağzı kapalı bir çöp torbasına koyun. Kumaş ayakkabı giyiyorsanız ayağınıza çorap giyin.
- Kanepeyi, kumaş sandalyeleri ve halıyı elektrikli süpürge ile süpürün.
- Yazın, üzerine çıplak bacak veya omuzla oturduysanız, kumaş araba koltuklarını da elektrikli süpürge ile süpürün.
- Buharlı temizleyici kullanmayın. Uyuz akarı buhardan ölmeyecektir.