Alle kinderen in Nederland die na 1 augustus 2011 zijn geboren krijgen een vaccinatie tegen hepatitis B aangeboden via het Rijksvaccinatieprogramma. Gratis vaccinatie wordt ook via de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) aangeboden aan groepen die risico lopen, zoals mannen die seks hebben met mannen (MSM mannen die seks hebben met mannen (mannen die seks hebben met mannen)) en sekswerkers (mensen die seks hebben voor geld). Mensen die werken in de zorg of op een andere manier tijdens hun werk contact kunnen hebben met  bloed worden gevaccineerd via hun werkgever.

Op deze pagina vindt u vragen en antwoorden over de hepatitis B-vaccinatie buiten deze programma's. Bent u als professional betrokken bij deze vaccinatie, dan kunt u meer informatie vinden op de pagina informatie voor professionals.

Hepatitis B algemeen

1. Wat is hepatitis B en hoe ernstig is het?
2. Hoe kan je hepatitis B krijgen?
3. Hoe vaak komt hepatitis B in Nederland voor?
4. Wie kan hepatitis B krijgen?
5. Ik heb al een keer hepatitis B gehad, kan ik het nog een keer krijgen?
6. Kan hepatitis B behandeld worden?
7. Hoe kan hepatitis B worden voorkomen?

Vaccinatie tegen hepatitis B

1. Is het vaccineren tegen hepatitis B effectief?
2. Als ik ingeënt ben tegen hepatitis B, kan ik dan ook geen andere hepatitisvirussen oplopen?
3. Moet ik eerst laten controleren of ik hepatitis B heb of heb gehad voordat ik me laat vaccineren?
4. Hoe lang werkt de hepatitis B-vaccinatie?
5. In welk lichaamsdeel wordt de prik gegeven?
6. Hoe vaak moet je hepatitis B vaccinatie krijgen om voldoende beschermd te zijn?
7. Kan ik na vaccinatie laten controleren of de vaccinatie goed is aangeslagen?
8. Is het inenten tegen hepatitis B veilig?
9. Welke bijwerkingen kunnen er mogelijk optreden?
10. Is er al ervaring met hepatitis B-vaccinatie in andere landen?
11. Wie kan worden gevaccineerd tegen hepatitis B?
12. Zijn er mensen voor wie het vaccin niet geschikt is?
13. Waarom zit hepatitis B in het Rijksvaccinatieprogramma?
14. Hoe kan ik mij laten inenten tegen hepatitis B?

Het vaccin

1. Welke hepatitis B-vaccins zijn geregistreerd in Nederland?
2. Het hepatitis B-vaccin is een ‘geïnactiveerd’ vaccin, wat betekent dat?
3. Waaruit bestaat het hepatitis B-vaccin?

Hepatitis B algemeen

Wat is hepatitis B en hoe ernstig is het?

Hepatitis B is een ontsteking aan de lever die wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus. Er is acute en chronische hepatitis B. De verschijnselen van acute hepatitis B zijn moeheid, gebrekkige eetlust, spier- en gewrichtspijnen, koorts (grieperig gevoel), geelzucht en soms jeuk. Veel mensen krijgen helemaal geen ziekteverschijnselen en bij de meeste mensen wordt het virus door het lichaam opgeruimd. Bij een deel van de patiënten blijft de infectie bestaan en gaat deze over in een chronische infectie. De meeste mensen hebben hier geen last van. Maar soms kunnen mensen met chronische hepatitis B ernstige leveraandoeningen of leverkanker krijgen, waardoor ze kunnen overlijden.

naar boven

Hoe kan je hepatitis B krijgen?

Hepatitis B wordt overgedragen van moeder op kind bij de geboorte, door seksueel contact of contact met bloed. Overdracht door speeksel en traanvocht is uiterst zeldzaam: je krijgt het dus niet van zoenen of het delen van bestek en servies. Maar je kunt wel besmet raken door het delen van scheermesjes of tandenborstels, via besmette injectienaalden of andere voorwerpen waar bloed aan kan zitten.

naar boven

Hoe vaak komt hepatitis B in Nederland voor?

Ongeveer 2% van de Nederlandse bevolking heeft ooit een hepatitis B-infectie  gehad. Ongeveer 0,2% van de bevolking heeft een chronische infectie. Chronische  infecties komen meer voor onder bevolkingsgroepen die afkomstig zijn uit landen waar hepatitis B veel voorkomt en onder risicogroepen, zoals mannen die seks hebben met mannen en sekswerkers [1, 2].

naar boven

Wie kan hepatitis B krijgen?

Iedereen kan hepatitis B krijgen, door contact met bloed of seks zonder condoom. Kinderen kunnen tijdens de geboorte besmet raken als de moeder drager is van het virus. Mensen die al een infectie hebben of hebben gehad en mensen die met succes zijn gevaccineerd kunnen de infectie niet meer oplopen.

naar boven

Ik heb al een keer hepatitis B gehad, kan ik het nog een keer krijgen?

Nee, iemand die al een keer hepatitis B heeft gehad kan het niet meer opnieuw krijgen.

naar boven

Kan hepatitis B behandeld worden?

Ja, dat kan. Er zijn tegenwoordig medicijnen die hepatitis B kunnen genezen of onderdrukken, zodat schade aan de lever en leverkanker kunnen worden voorkomen.

naar boven

Hoe kan hepatitis B worden voorkomen?

Hepatitis B kan worden voorkomen door bloed-bloed contact te vermijden, condooms te gebruiken en door vaccinatie. Kinderen van moeders die hepatitis B-drager zijn, krijgen bij de geboorte ook antistoffen toegediend om besmetting met het virus te voorkomen. Wanneer iemand risico heeft gelopen op besmetting met hepatitis B, kan een infectie nog worden voorkomen door snel antistoffen toe te dienen en/of  door vaccinatie. Neem in zo’n situatie contact op met de huisarts. (Risico loop je door bijvoorbeeld onbeschermde seks te hebben met iemand met hepatitis B of via een prik van een injectienaald  waar bloed aan zit.)

naar boven

Vaccinatie tegen hepatitis B

Is het vaccineren tegen hepatitis B effectief?

Ja, als je na een complete serie hepatitis B-vaccinaties voldoende antistoffen in je bloed hebt dan ben je voor de rest van je leven beschermd tegen hepatitis B. Je kan het dan niet meer krijgen. De effectiviteit is nooit 100%, bij sommige mensen werkt het vaccin niet goed. Mensen boven de 40, mensen met ernstig overgewicht, rokers en mensen met een verminderde afweer (bijvoorbeeld door chemotherapie) zijn vaker onvoldoende beschermd na vaccinatie [3].

naar boven

Als ik ingeënt ben tegen hepatitis B, kan ik dan ook geen andere hepatitisvirussen oplopen?

Het hepatitis B vaccin werkt alleen tegen hepatitis B en niet tegen andere hepatitisvirussen. Je kan je ook tegen hepatitis A laten vaccineren, maar niet tegen hepatitis C, E of andere vormen. Er bestaan combinatievaccins die tegen zowel hepatitis A als B beschermen.

naar boven

Moet ik eerst laten controleren of ik hepatitis B heb of heb gehad voordat ik me laat vaccineren?

Sommige mensen hebben al antistoffen in het bloed tegen hepatitis B. Als dat zo is, dan heeft vaccinatie geen zin meer. Je kunt hiervoor bij de huisarts een bloedtest af laten nemen. Zo’n test wordt geadviseerd wanneer je tot een risicogroep behoort, afkomstig bent uit een land waar hepatitis B veel voorkomt en/of contact hebt (gehad) met mensen die hepatitis B hebben.

naar boven

Hoe lang werkt de hepatitis B-vaccinatie?

Iemand die volledig is gevaccineerd en voldoende antistoffen heeft aangemaakt, is voor de rest van zijn leven beschermd.

naar boven

In welk lichaamsdeel wordt de prik gegeven?

De hepatitis B-vaccinatie wordt in de bovenarm gegeven, meestal de deltaspier.

naar boven

Hoe vaak moet je hepatitis B-vaccinatie krijgen om voldoende beschermd te zijn?

Bij volwassenen is altijd een serie van drie vaccinaties nodig voor een goede opbouw van de bescherming. De tweede vaccinatie volgt ongeveer 1 maand na de eerste. De derde vaccinatie volgt 5 maanden na de tweede. Bij 99% van de gezonde kinderen en jong volwassenen is na drie prikken een goede afweer opgebouwd.

naar boven

Kan ik na vaccinatie laten controleren of de vaccinatie goed is aangeslagen?

Ja, je kunt bij de huisarts een maand na de laatste vaccinatie laten controleren of de vaccinatie goed zijn werk heeft gedaan. Er wordt dan onderzocht in het bloed hoeveel antistoffen het lichaam heeft aangemaakt. Dit wordt vooral aangeraden aan mensen die meer kans hebben op onvoldoende  reactie op het vaccin. Zoals mensen boven de 40, rokers, mensen met ernstig overgewicht  en mensen met een verminderde afweer (bijvoorbeeld door chemotherapie). Mensen die wegens hun beroep zijn gevaccineerd moeten dit ook laten controleren. Als er te weinig antistoffen zijn, kunnen eventueel aanvullende vaccinaties worden gegeven om de bescherming op te bouwen. Een klein aantal mensen zal helaas ook na die aanvullende vaccinaties geen bescherming opbouwen.

naar boven

Is het inenten tegen hepatitis B veilig?

Ja, vaccinatie tegen hepatitis B is veilig bevonden. Dat betekent dat hepatitis B-vaccinatie geen ernstige aandoeningen veroorzaakt [4]. Bij onderzoek naar ernstige bijwerkingen van vaccinaties wordt gekeken of de gemelde verschijnselen vaker optreden bij mensen die wel gevaccineerd zijn dan bij mensen die niet gevaccineerd zijn. Uit deze onderzoeken en uit de ruime ervaring met het vaccin blijkt dat ernstige aandoeningen niet vaker voorkomen bij mensen die zijn gevaccineerd tegen hepatitis B.

naar boven

Welke bijwerkingen kunnen er mogelijk optreden?

Zoals bij alle vaccinaties kunnen er lichte bijwerkingen worden verwacht, zoals slaperigheid, hoofdpijn en plaatselijke reacties zoals roodheid, zwelling en pijn op de injectieplaats. Deze bijwerkingen gaan na enkele dagen vanzelf over. Voor meer informatie en een overzicht van de meldingen van vermoede bijwerkingen na een vaccinatie kunt u terecht op de website van het Bijwerkingencentrum Lareb. Het gaat bij deze meldingen om het vermoeden van de melder dat het een bijwerking zou kunnen zijn. De relatie met het vaccin staat dus niet vast. Het kan ook gaan om een lichamelijke reactie die om een andere reden plaatsvindt en die toevallig op hetzelfde moment gebeurt als de vaccinatie. Een uitgebreide beschrijving van mogelijke bijwerkingen is te vinden in de bijsluiters van de vaccins.

naar boven

Is er al ervaring met hepatitis B-vaccinatie in andere landen?

Ja. Het hepatitis B-vaccin bestaat al meer dan 30 jaar. Wereldwijd is het in vaccinatieprogramma’s voor kinderen opgenomen. Inmiddels zijn honderden miljoenen mensen er mee gevaccineerd.

naar boven

Wie kan worden gevaccineerd tegen hepatitis B?

Bijna iedereen kan gevaccineerd worden tegen hepatitis B. Vaccinatie tegen hepatitis B is belangrijk voor mensen die hiv humaan immunodeficientievirus (humaan immunodeficientievirus) hebben, die drager zijn van hepatitis C of een andere leveraandoening hebben, omdat een hepatitis B-infectie bij hen ernstiger kan verlopen. Maar vaccineren heeft  geen zin meer wanneer je al een hepatitis B-infectie hebt of hebt gehad. Bij sommige mensen is de kans groter dat het vaccin niet werkt: rokers, mensen met overgewicht, mensen boven de 40 jaar en mensen die een slechter werkend immuunsysteem hebben.

naar boven

Zijn er mensen voor wie het vaccin niet geschikt is?

Ja. Het vaccin kan niet gegeven worden wanneer je allergisch bent voor stoffen die in het vaccin zitten. Bij mensen die een hepatitis B-infectie hebben of hebben doorgemaakt heeft vaccineren geen zin meer. Daarnaast mogen mensen met een afwijking van de bloedstolling of mensen die medicijnen gebruiken voor de bloedstolling soms het vaccin niet in de spier toegediend krijgen. Het vaccin kan dan worden gegeven in het onderhuidse vet van de bovenarm.

naar boven

Waarom zit hepatitis B in het Rijksvaccinatieprogramma?

Vaccinatie tegen hepatitis B wordt via het Rijksvaccinatieprogramma aangeboden aan alle kinderen in Nederland die na 1 augustus 2011 geboren zijn. Het risico op besmetting met het hepatitis B-virus is weliswaar klein voor kinderen, maar kinderen hebben een veel grotere kans om een chronische infectie te krijgen. Die chronische infectie kan leverkanker en grote schade aan de lever veroorzaken. In bijna alle landen van de wereld zit deze vaccinatie in het standaardprogramma.

naar boven

Hoe kan ik mij laten inenten tegen hepatitis B?

Vaccinatie tegen hepatitis B wordt gratis aangeboden aan kinderen en risicogroepen. Mensen die in de zorg of andere risicoberoepen werken, worden gevaccineerd via de werkgever. Voor anderen is de hepatitis B-vaccinatie verkrijgbaar bij de huisarts of bij een (reizigers)vaccinatiecentrum. Dit is dan wel voor eigen rekening.

naar boven

Het vaccin

Welke hepatitis B-vaccins zijn geregistreerd in Nederland?

 Houd er rekening mee dat wanneer een vaccin geregistreerd is, dit niet automatisch betekent dat het ook verkrijgbaar is in Nederland.

naar boven

Het hepatitis B-vaccin is een ‘geïnactiveerd’ vaccin, wat betekent dat?

In het vaccin zitten eiwitverbindingen die lijken op delen van het hepatitis B-virus . Het vaccin bevat dus geen levend virus. Het menselijk afweersysteem maakt afweerstoffen tegen deze eiwitverbindingen. Deze afweerstoffen zorgen er voor dat je na vaccinatie geen hepatitis B-infectie  meer kan oplopen.

naar boven

Waaruit bestaat het hepatitis B-vaccin?

Het hepatitis B-vaccin bestaat uit:

1. Antigenen: dit zijn eiwitverbindingen die lijken op delen van het virus waartegen bescherming (immuniteit) wordt opgewekt.
2. Hulpstoffen (bijv. adjuvantia): dit zijn stoffen die aan het vaccin worden toegevoegd om de werkzaamheid te verbeteren, de houdbaarheid te verlengen, het vaccin stabiel te houden, de toediening te vergemakkelijken, etc. Het zijn stoffen die goed zijn onderzocht en waar al jarenlang ervaring mee is.
3. Reststoffen: dit zijn de resten van stoffen uit het productieproces van het vaccin. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat er ongewenste bacteriën tijdens het productieproces in groeien. Deze reststoffen worden, voordat het vaccin in gebruik wordt genomen, zoveel mogelijk verwijderd. Echter, zeer kleine hoeveelheden kunnen nog achter blijven. Het gaat dan om hoeveelheden die geen schade kunnen veroorzaken.

Wat er precies in de verschillende vaccins zit staat in de bijsluiters van de vaccins. Meer informatie over de verschillende bestanddelen en hun werking is te vinden op de website van het Rijksvaccinatieprogramma. Zie ook  informatie voor professionals over de hepatitis B-vaccinatie buiten het RVP.

naar boven

Referenties

1. Baaten, G.G., et al., Population-based study on the seroprevalence of hepatitis A, B, and C virus infection in Amsterdam, 2004. J Med Virol, 2007. 79(12): p. 1802-10.
2. Hofman, R., et al., [Mortality due to chronic viral hepatitis B and C infections in the Netherlands]. Ned Tijdschr Geneeskd, 2016. 160(0): p. D511.
3. Wood, R.C., et al., Risk factors for lack of detectable antibody following hepatitis B vaccination of Minnesota health care workers. JAMA Journal of the American Medical Association (Journal of the American Medical Association), 1993. 270(24): p. 2935-9.
4. Andre, F.E., Summary of safety and efficacy data on a yeast-derived hepatitis B vaccine. Am J Med, 1989. 87(3A): p. 14S-20S.