Aanleiding

Het Informatieberaad (een bestuurlijke samenwerking tussen diverse partijen uit het zorgveld en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) heeft eind 2016 vier doelen geformuleerd ter bevordering van een duurzaam informatiestelsel in de zorg. Eén van deze doelen heeft betrekking op elektronische gegevensuitwisseling en- overdracht in de zorg: 

• Per 1 januari 2020 dragen zorgverleners altijd de gegevens die nodig zijn voor goede zorg en behandeling van een patiënt digitaal, gestandaardiseerd, beveiligd en, tenzij dat onmogelijk is, met toestemming van de patiënt, over aan andere bij het zorgproces van die patiënt betrokken zorgverleners.
• Als eerste target is afgesproken dat per sector op 1 januari 2018 voor geprioriteerde subdomeinen digitale uitwisseling een feit is. Daarna kan verder worden gebouwd.

Zorginstellingen hebben een verantwoordelijkheid en rol in het zorgen voor een goede overdracht van zorginhoudelijke gegevens naar andere instellingen die betrokken zijn bij de zorg rondom de patiënt/cliënt. Voor het verder inrichten van het toezicht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd i.o. (IGJ) op het punt van informatie-uitwisseling is het van belang om te weten hoe zorginstellingen zelf hun verantwoordelijkheden en rol zien in elektronische uitwisseling van zorggegevens.

Opdrachtformulering in het kort

Doel van dit onderzoek is nagaan wat zorginstellingen zelf vanuit hun eigen verantwoordelijkheid kunnen doen om de elektronische uitwisseling van zorggegevens te regelen die nodig is voor goede en veilige zorg over de grenzen van de eigen praktijk of instelling heen.

Methode

Voor dit onderzoek is een internetsearch met behulp van Google/Google Scholar uitgevoerd waarbij naar informatie werd gezocht over elektronische gegevensuitwisseling tussen zorgverleners in Nederland. Rapporten, publicaties, adviezen en andere documenten uitgekomen in de periode 2014-2017 zijn geïncludeerd. Uit deze search kwamen diverse Nederlandse initiatieven (‘good practices’) op het gebied van elektronische gegevensuitwisseling naar voren. Daarnaast is gezocht naar initiatieven die recent in het nieuws waren, via de nieuwsvoorziening van howardshome.com (categorie: eHealth), nieuwsberichten van skipr.nl en websites over ICT Informatie- en communicatietechnologie (Informatie- en communicatietechnologie ) & gezondheid. Van alle verzamelde initiatieven zijn er acht bezocht voor een interview.

Resultaten elektronische gegevensuitwisseling in de zorg

De resultaten van de internetsearch en de interviews laten zien dat er goede mogelijkheden zijn voor elektronische uitwisseling van zorggegevens, maar dat het ontwikkelen en implementeren een kwestie is van lange adem.

Uit de interviews kwamen twee belangrijke bewegingen naar voren die elektronische uitwisseling van zorggegevens kunnen stimuleren:

1. De verschuiving van zorg vanuit instellingen (zoals ziekenhuizen en verpleeghuizen) naar eerstelijnszorg.
2. De veranderende rol van de patiënt in het eigen zorgproces.

Het eerste punt leidt er toe dat er steeds intensiever samengewerkt moet worden met meerdere disciplines vanuit verschillende domeinen in de zorg. Het is daarbij essentieel dat actuele en correcte zorggegevens van de patiënt/cliënt op het juiste moment bij de juiste zorgaanbieder beschikbaar zijn. Dit versterkt de noodzaak tot elektronische uitwisseling van gegevens. Deze noodzaak wordt sterker gevoeld wanneer er wettelijke verplichtingen zijn of wanneer er financiële gevolgen zijn van niet-deelnemen; financiële prikkels tot elektronische uitwisseling werken positief.   Het tweede punt heeft tot gevolg dat er steeds meer opties voor patiënten/cliënten komen om zelf medische gegevens op te halen, in te zien, in te voeren of ter inzage te geven aan zorgverleners. Dit zien we ook terug in een aantal landelijke programma’s die de rol van de patiënt hierin faciliteren. Wat ook helpt zijn de diverse initiatieven die ingezet zijn om de digitale informatiestructuur in de zorg verder te ontwikkelen, zoals de Basisgegevens set Zorg die binnen het programma Registratie aan de Bron is ontwikkeld.   Uit de interviews kwamen verschillende punten naar voren die aandacht vergen van zorginstellingen, zodat de punten kunnen bijdragen aan succesvolle ontwikkeling en implementatie:

• Aandacht voor samenwerking 
• Communicatie
• Slagvaardigheid 
• Oog voor ieders belang

  Aandachtspunten voor de overheid:

• Wettelijke eisen moeten inzichtelijk zijn (met name over privacy en security).
• Opstellen/bekrachtigen van standaarden maakt het makkelijker om keuzes te maken en prioriteiten te stellen bij de ontwikkeling en implementatie van systemen.
• Opties om financieringsschotten in de zorg te beslechten zijn gewenst om het opzetten van systemen verder te bevorderen.

Aandachtspunt voor ICT-leveranciers: zorgen voor interoperabiliteit.

Dankwoord

Wij bedanken alle professionals die tijd hebben vrijgemaakt voor een interview en hun ervaring wilden delen.

Meer informatie en/of contact:

Neem contact op per mail: onderzoek_over_ict@rivm.nl