Wat is malaria?

Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de Plasmodium parasiet. Er zijn verschillende soorten Plasmodium parasieten, die elk een andere vorm van malaria veroorzaken. Malaria tropica is de meest ernstige vorm.

Hoe herken ik malaria?

Malaria begint vaak met een grieperig gevoel. Daarna krijgt de patiënt vaak:

• koorts
• koude rillingen
• spierpijn
• hoofdpijn

Hoe ernstig de ziekte is en hoe de koortsaanvallen verlopen verschilt per soort malaria. Bij malaria tertiana krijgt de patiënt elke 48 uur koortsaanvallen (derdedaagse koorts) en bij malaria quartana treden deze koortsaanvallen elke 72 uur op (vierdedaagse koorts).

Hoe herken ik de ernstige vorm malaria tropica?

Malaria tropica is de meest ernstige vorm van malaria. Deze vorm begint vaak hetzelfde als de andere vormen, maar na enkele dagen kunnen ernstige problemen ontstaan aan de hersenen, nieren of de bloedsomloop. Snelle behandeling is belangrijk bij malaria tropica. Als u niet op tijd wordt behandeld, kan deze vorm van malaria dodelijk zijn. Zoek daarom altijd medische hulp als u met koorts  terugkomt uit landen waar malaria voorkomt.

Welke mensen kunnen erg ziek worden van malaria?

Sommige mensen kunnen erger ziek worden van malaria:

• zwangeren
• kinderen jonger dan jaar
• mensen die geen milt meer hebben
• ouderen die reizen naar gebieden waar malaria veel voorkomt*
• mensen met immuunziekten

*Ouderen die wonen in gebieden waar malaria veel voorkomt hebben geen verhoogde kans om erg ziek te worden van malaria. Dit komt omdat zij een hoge natuurlijke immuniteit hebben opgebouwd.

Is besmetting met malaria tijdens de zwangerschap gevaarlijk?

Malaria kan erg gevaarlijk zijn tijdens de zwangerschap. Dat geldt vooral voor malaria tropica. De zwangere heeft een grotere kans om ernstig ziek te worden. Daarnaast is er een grotere kans op een miskraam. Ook kan de baby bij de geboorte besmet raken.

Bent u zwanger en wilt u naar een gebied gaan waar malaria voorkomt? Overleg dit dan altijd met uw arts of het vaccinatiebureau voordat u de reis boekt. Als u deze reis gaat maken, is het extra belangrijk dat u antimuggenmiddelen gebruikt en malariapillen slikt. Let er wel op dat u sommige malariapillen niet mag gebruiken als u zwanger bent.

Hoe krijg ik malaria?

Mensen kunnen elkaar niet besmetten met malaria. U kunt malaria alleen krijgen wanneer u wordt gestoken door een Anopheles-mug. Dit is een mug die ’s nachts actief is. Alleen muggen die  Plasmodium parasieten bij zich dragen kunnen mensen besmetten. De parasieten komen dan na de muggenbeet in het bloed van de gestoken persoon terecht. Uiteindelijk gaan de parasieten zich vermeerderen in de rode bloedcellen. Hier wordt u ziek van.

Meestal worden mensen ziek tien tot veertien dagen nadat zij zijn gestoken door een besmette mug. Er zijn ook bepaalde parasieten die eerst een tijd ‘slapend’ in de lever verblijven. In dat geval kan het maanden of zelfs jaren duren voordat u ziek wordt.

Hoe voorkom ik malaria?

Gaat u naar de (sub)tropen? Dan kunt u malariapillen slikken om te voorkomen dat u ziek wordt. Daarnaast is het vooral belangrijk om de kans dat u gestoken wordt te verkleinen. Dat doet u bijvoorbeeld door:

• kleding te dragen waarmee u zoveel mogelijk huid bedekt
• te slapen onder muskietennetten
• ’s nachts antimuggenmiddel te gebruiken

Helaas kunt u met deze middelen niet 100% voorkomen dat u gestoken wordt en malaria krijgt. Bent u minder dan vier maanden geleden in een land geweest waar malaria voorkomt en krijgt u klachten die op griep lijken? Neem dan altijd contact op met uw huisarts. Ook als u malariapillen heeft geslikt.

Is malaria te behandelen?

Wanneer u op tijd behandeld wordt tegen malaria, kunt u weer helemaal beter worden. Wordt u niet op tijd behandeld? Dan kunnen de klachten snel erger worden. U kunt dan ernstig ziek worden. Daarom is het belangrijk dat de malaria wordt aangetoond binnen 48 uur nadat u koorts krijgt.

Bent u in een gebied geweest waar malaria voorkomt en ontwikkelt u koorts of andere klachten? Neem dan meteen contact op met uw huisarts.

Waar komt Malaria voor?

Malaria komt vooral voor in (sub)tropische gebieden. In Afrika komt vooral  malaria tropica vaak voor. In delen van Zuid-Amerika, Azië en het Midden-Oosten komen andere vormen vaker voor.

In Europa komt malaria bijna alleen voor bij mensen die de ziekte in het buitenland hebben opgelopen. Sinds 2009 is er in één gebied in Griekenland weer sprake van plaatselijke verspreiding. Vroeger kwam malaria ook in Nederland voor, maar sinds 1970 is Nederland officieel malariavrij. Dat betekent dat u niet besmet kunt worden in Nederland. Wel kunt u in het buitenland besmet raken en hier later in Nederland ziek van worden.

Hoe vaak komt malaria voor in Nederland?

Elk jaar worden er in Nederland zo’n 150 tot 300 gevallen van malaria gemeld. Dit zijn allemaal mensen die in het buitenland besmet zijn geraakt. In de figuur hieronder kunt u zien hoeveel meldingen er per jaar gedaan zijn en welke Plasmodium-soort de ziekte heeft veroorzaakt.

In de Staat van Zoönosen 2024 vindt u een overzicht van het jaarlijks aantal malariameldingen in Nederland.