Beschrijving

Op basis van een inventarisatie door Nederland Zorgt Voor Elkaar zijn er 1.471 bewonersinitiatieven bekend (figuur 1). Deze inventarisatie vond plaats in het voorjaar en de zomer van 2020.

Lokale bewonersinitiatieven zijn uitingen van een betrokken samenleving rondom de (oudere) inwoner. De basis is sociale samenhang binnen wijken en dorpen, buren die elkaar helpen en ondersteunen. Zij nemen het heft in eigen hand en gaan de zorg en ondersteuning organiseren voor ouderen en andere kwetsbare inwoners van hun wijk of dorp.

Aansluiting Programma Langer Thuis

Deze indicator geeft inzicht in de uitwerking van doelstelling 3 van actielijn 2: Samenwerking formele en informele zorg versterken.

Verdieping

Er is een toename van het aantal initiatieven de afgelopen jaren. Deze toename is enerzijds een autonome groei, maar anderzijds zijn er meer initiatieven gevonden tijdens de inventarisatie. Er is enerzijds behoefte aan meer inzicht in de aard en omvang van deze initiatieven. Anderzijds ligt de focus op het leren en reflecteren om zo de maatschappelijke meerwaarde te kunnen versterken. 

In september/ oktober 2020 is er een enquête gehouden onder alle bekende bewonersinitiatieven. Deze enquête is door 323 bewonersinitiatieven ingevuld. Belangrijkste bevindingen van deze enquête: 
• Doelgroep: Alle inwoners (68%); specifieke doelgroepen (32%), waarbij de ouderen de belangrijkste specifieke doelgroep is.
• Thema’s: Belangrijkste thema’s zijn Sociale cohesie (57%) en Welzijn (47%). Gezondheid (10%) en preventie (8%) staan op de plek 9 en 10.
• Activiteiten: Een veelheid aan activiteiten worden er genoemd (van ontmoeting, vervoersdienst tot buurtapp). Ontmoeting (koffieochtend, borrel, etc) is met 64% de meest georganiseerde activiteit.
• Rechtsvorm: Stichting (51%); Geen rechtsvorm (20%); Vereniging (18%) 
• Leden: 36% heeft leden en 64% heeft geen leden. Totaal 28.000 leden.
• Bezoekers: 63% heeft bezoekers en 37% heeft geen bezoekers. Totaal 157.000 bezoekers. 
• Vrijwilligers: 88% heeft vrijwilligers en 12% heeft geen vrijwilligers. Totaal 16.000 actieve vrijwilligers.
• Betaalde krachten: 16% maakt gebruik van ZZP Zelfstandige zonder personeel (Zelfstandige zonder personeel)-ers; 14% heeft mensen in loondienst. 
• Bereik: 64% actief in 1 postcodegebied. 36% in 2 of meer postcodegebieden. Totaal bereik: 370.000 inwoners.
• Samenwerking: 85% met gemeente. Ook samenwerking met o.a. huisarts (28%), middenstand (34%).
• Inkomsten en subsidie: 43% ontvangt een eigen bijdrage van deelnemers als inkomsten; 78% ontvangt subsidies, fondsen of giften.

Op basis van de enquête is veel inzicht verkregen in aard en omvang van 22% van de bewonersinitiatieven. Ook is aangegeven op welke onderwerpen de initiatieven zich verder willen ontwikkelen en waar behoefte aan is. Hierbij is financiering een voortdurende uitdaging. Met behulp van deze informatie kan de samenwerking tussen formele en informele zorg versterkt worden. Om in de toekomst de zorg voor kwetsbare inwoners te kunnen organiseren zijn bewonersinitiatieven een belangrijke spil in het zorgnetwerk.

Figuur 1: Aantal initiatieven per gemeente 2020.

Referenties

Nederland Zorgt Voor Elkaar. Monitor Zorgzame Gemeenschappen. Juni 2021.
Vilans. Bewonersinitiatief van onmisbare waarde – geld blijft knelpunt. Maart 2021.