De bevolkingsonderzoeken zijn goed lopende programma’s die veel gezondheidswinst opleveren. Uit de monitors van de bevolkingsonderzoeken over 2019 blijkt dat bij duizenden deelnemers kanker of een voorstadium hiervan is gevonden. Aandachtspunten zijn de heel langzaam teruglopende deelname bij de bevolkingsonderzoeken borstkanker en baarmoederhalskanker.
Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
Bij 9,8% van de deelnemers aan het bevolkingsonderzoek werd HPV (humaan papillomavirus) opgespoord. Dat gebeurde het meest bij jonge deelnemers (vrouwen van 30-35 jaar). HPV is het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. In totaal zijn er ruim 13.500 vrouwen naar de gynaecoloog doorverwezen. Bij bijna 5.000 vrouwen werd een voorstadium van baarmoederhalskanker gevonden (1,1% van het totaal aantal deelnemers).
In 2019 nam 56% van de uitgenodigde vrouwen deel aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De deelnamegraad is vergelijkbaar met 2017 en 2018. Van de genodigden deed 51,2% via een uitstrijkje en 4,8% via de zelfafnameset mee.
In 2019 is onderzoek gedaan naar de redenen van vrouwen om wel of niet deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De meest genoemde concrete reden om niet mee te doen is dat vrouwen het uitstrijkje vervelend vinden. Daarnaast spelen schaamte en angst voor pijn ook mee. Andere redenen zijn ‘dat het er niet van komt’ en angst voor de uitslag. Toch zijn vrouwen heel positief over het bevolkingsonderzoek. Vrouwen vinden het belangrijk en hebben wél de intentie om deel te nemen. In 2020 stellen we daarom een plan op om drempels voor deelname te verlagen.
Het jaar 2019 is het derde jaar dat het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is uitgevoerd. De vernieuwing laat zien dat relevante afwijkingen beter worden opgespoord. Dit verlaagt het risico op baarmoederhalskanker bij de deelnemers en levert extra gezondheidswinst op. Het gebruik van de zelfafnameset neemt nog steeds toe.
Bevolkingsonderzoek borstkanker
Met het bevolkingsonderzoek borstkanker is bij ruim 6.500 vrouwen borstkanker vastgesteld. Per 1.000 vrouwen is er bij 7 vrouwen borstkanker opgespoord. Bij 7 van de 10 vrouwen waren na verwijzing geen afwijkingen te zien.
Vrouwen die voor de eerste keer meedoen worden vaker doorverwezen. Dat komt doordat onder andere bij een eerste beoordeling er geen vergelijk met eerdere foto’s mogelijk is. Bij het stijgen van de leeftijd worden vrouwen ook weer vaker doorverwezen.
De deelname aan het bevolkingsonderzoek borstkanker is in 2019 wat lager dan in voorgaande jaren. In 2019 deed 75,7% van de uitgenodigde vrouwen mee. In 2016 was dat 77,3%. Verder is te zien dat jonge vrouwen wat minder vaak deelnemen dan vrouwen in hogere leeftijdsgroepen.
Bevolkingsonderzoek darmkanker
In 2019 zijn er meer dan 3.000 darmtumoren en meer dan 18.000 voorstadia van darmkanker bij de deelnemers gevonden. Het gaat om 36.7% van de deelnemers die na een ongunstige ontlastingstest een kijkonderzoek van de darm ondergingen. Per 1.000 deelnemers die een ontlastingstest deden, hadden 2 deelnemers darmkanker en 12 deelnemers een voorstadium van kanker. Er zijn in 2019 geen fatale complicaties na het kijkonderzoek gemeld.
De wachttijd voor de intake van een kijkonderzoek van de darm was bij 94,7% van de deelnemers minder dan 15 werkdagen. Dit is een gunstige ontwikkeling ten opzichte van 2018 (73,7%).
De totale deelnamegraad is bij het bevolkingsonderzoek darmkanker nog steeds hoog, 71,5%. Vrouwen (74%) doen vaker mee dan mannen (69%). De deelname van de jongste genodigden (55 t/m 59 jaar) is wat lager dan in andere leeftijdsgroepen (66% t.o.v. 75% in oudere leeftijdsklassen).