Medisch Microbiologische laboratoria kunnen monstermaterialen insturen voor diagnostisch onderzoek. Bijzondere diagnostiek voor Listeria monocytogenes wordt uitgevoerd door verschillende Nederlandse laboratoria. U vindt hier de informatie uit het Nationaal Diagnostisch Vademecum Infectieziekten.

In 2014 werden in Nederland 95 patiënten met listeriose gerapporteerd; dit is een incidentie van 5,6 per miljoen inwoners. Onder de zieken waren 3 zwangere vrouwen (3%). Negen volwassenen overleden (10%). Vooral patiënten met ernstig onderliggend lijden en/of gebruik van immunosuppressiva of maagzuurremmers liepen risico op het ontwikkelen van listeriose. Bij patiënten werden isolaten met serotypen 4b en 1/2a het meest aangetroffen; in voedsel waren dit IIa en IIb. Dat de humane en voedsel serotypes niet overeen komen en dat er weinig clusters worden gevonden onderstreept het belang van verder onderzoek naar de bronnen van Listeria monocytogenes infecties.

Het voorkomen van Listeria monocytogenes-infecties wordt in Nederland door het RIVM bijgehouden en de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) onderzoekt jaarlijks diverse soorten risicovolle voedingsmiddelen op L. monocytogenes. In 2013 werden 79 patiënten gerapporteerd, waaronder 3 zwangeren (4%). Zeven volwassenen overleden (10%). De incidentie was 4,5 ziektegevallen per miljoen inwoners. Vooral patiënten met ernstig onderliggend lijden en/of gebruik van immunosuppressiva of maagzuurremmers liepen risico op het ontwikkelen van listeriose. Bij patiënten werden isolaten met serotypen 4b (45%) en 1/2a (40%) het meest aangetroffen, en ook in voedsel waren dit de meest voorkomende serotypen met een prevalentie van respectievelijk 62% en 33%. Deze verschuiving naar serotype 4b als meest voorkomend in voedsel, waar andere jaren veelal 1/2a werd aangetroffen, is veroorzaakt door het onderzoeken van andere voedselproducten.

I.H.M. Friesema, W.K. van der Zwaluw, D.W. Notermans, E.G. Biesta-Peters, A. van der Ende, L. Spanjaard en W. van Pelt In 2011 werden 88 patiënten gerapporteerd met listeriose. Negen patiënten waren zwanger ten tijde van de Listeria-infectie, één kindje is overleden en er traden 2 miskramen op. Daarnaast zijn 4 volwassenen overleden. De incidentie in 2011 was 5,2 ziektegevallen per miljoen inwoners. Vooral patiënten met ernstig onderliggend lijden liepen risico op het ontwikkelen van listeriose. Als mogelijke bronnen van infectie werden consumptie van gekookte of gerookte ham, zachte kazen, worst en kip- of kalkoenvleeswaren genoemd. Vergelijking met controlepersonen uit de algemene bevolking leverde op dat de traditioneel als meest risicovol beschouwde voedselproducten door de patiënten niet vaker werden gegeten.

I.H.M. Friesema, C.M. de Jager, W.K. van der Zwaluw, D.W. Notermans, C.A.M. van Heerwaarden, A.E. Heuvelink, A. van der Ende, L. Spanjaard en W. van Pelt Sinds 2005 bestaat een geïntensiveerde surveillance van Listeria monocytogenes in Nederland. Vanaf 2006 worden daarbij ook de resultaten van de voedselmonitoring door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) betrokken. Sinds december 2008 is listeriose opgenomen in de lijst van meldingsplichtige ziekten. In dit artikel worden de resultaten beschreven over 2010 waarin 77 patiënten met listeriose gemeld werden bij het RIVM via de aangifte en/of door het insturen van een isolaat. Vier patiënten waren zwanger ten tijde van de Listeria-infectie, één kindje is overleden. Daarnaast zijn 13 volwassenen overleden. De incidentie in 2010 was 4,7 ziektegevallen per miljoen inwoners, wat ver-gelijkbaar is met 2009.

Overzicht van bijzondere meldingen, clusters en epidemieën van infectieziekten in binnen- en buitenland.

De kans om listeria te krijgen is klein, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Zwangere vrouwen en pasgeboren baby’s lopen meer risico bij een besmetting met listeria. Het risico op ontwikkeling van ziekte na besmetting is het hoogst in het derde trimester van de zwangerschap. Als een zwangere vrouw in het derde trimester ziek wordt (meestal met flinke koorts, hoofdpijn, gewrichts- en spierpijn), kan dit ernstige gevolgen hebben voor het ongeboren kind. Een infectie bij de moeder tijdens de zwangerschap kan leiden tot vroeggeboorte. Ook bij  pasgeboren baby’s kan besmetting met listeria ernstig verlopen.

Overzicht van bijzondere meldingen, clusters en epidemieën van infectieziekten in binnen- en buitenland