De kans om listeria te krijgen is klein, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Zwangere vrouwen en pasgeboren baby’s lopen meer risico bij een besmetting met listeria. Het risico op ontwikkeling van ziekte na besmetting is het hoogst in het derde trimester van de zwangerschap. Als een zwangere vrouw in het derde trimester ziek wordt (meestal met flinke koorts, hoofdpijn, gewrichts- en spierpijn), kan dit ernstige gevolgen hebben voor het ongeboren kind. Een infectie bij de moeder tijdens de zwangerschap kan leiden tot vroeggeboorte. Ook bij  pasgeboren baby’s kan besmetting met listeria ernstig verlopen.

Risico voor zwangere (zelf)

Bij personen met een normale afweer verloopt de infectie vaak zonder klachten. Als je zwanger bent heb je meer kans om ziek te worden dan andere volwassenen. In Nederland krijgt het RIVM elk jaar gemiddeld 5 meldingen van listeriabesmettingen bij zwangere vrouwen. Een zwangere vrouw die besmet is maar geen klachten heeft, kan in zeldzame gevallen de bacterie overdragen aan het ongeboren kind.

Risico voor het ongeboren kind

Als een zwangere vrouw tijdens het derde trimester ziek wordt, kan de ziekte worden overgedragen op het kind. Als ongeboren kinderen via het bloed van de moeder besmet raken kan bij de baby bloedvergiftiging ontstaan. Hierdoor kan de baby te vroeg worden geboren of kan dit (als de infectie eerder in de zwangerschap plaatsvindt) leiden tot een miskraam.

Risico voor pasgeboren baby

Pasgeboren baby’s hebben een grotere kans op ernstige ziekte. Wanneer het kind later in de zwangerschap of tijdens de geboorte besmet raakt, kan de baby een hersenvliesontsteking krijgen.

Advies

Vermijd tijdens de hele zwangerschap contact met mogelijk besmette voedingsmiddelen.

Heb je als zwangere vrouw een mogelijk besmet product gegeten, en heb je in het derde trimester klachten die wijzen op een listeria besmetting (flinke koorts, hoofd-, rug-, spier- en gewichtspijn)? Geef dan bij de huisarts aan dat je een mogelijk besmet product gegeten hebt. De huisarts kan hier dan rekening mee houden bij de diagnose en eventueel bij de behandeling.


Professionals

Een zwangere heeft een product gegeten dat mogelijk besmet is met Listeria. Wat is het beleid?

Profylaxe met antibiotica is niet zinvol. De kans dat iemand door één keer een risicoproduct te eten listeriose oploopt, is zeer klein.

Het risico op ziek worden is klein (4 op de miljoen mensen per jaar krijgen deze ziekte in Nederland). Mensen die mogelijk besmette producten hebben gegeten, wordt geadviseerd om alleen bij flinke ziekte, die gepaard gaat met koorts, contact op te nemen met de huisarts. De huisarts kan indien nodig besluiten aanvullend onderzoek te doen. Dit geldt ook voor zwangere vrouwen die mogelijk besmette producten hebben gegeten. Als een infectie met de listeria-bacterie wordt vastgesteld, dan wordt behandeling met antibiotica gestart. Er is geen middel dat uit voorzorg kan worden gegeven.

Behandeling

Listeriose wordt langdurig, intraveneus behandeld met amoxicilline.

Diagnostiek zwangere met klachten

Bij een zwangere die flink ziek is en koorts heeft is een bloedkweek de beste manier om de diagnose te stellen. Zie het hoofdstuk Diagnostiek van de LCI-richtlijn Listeriose en het Diagnostisch Vademecum Listeria monocytogenes

Diagnostiek pasgeborene

Listeria monocytogenes kan gekweekt worden uit bloed, liquor, amnionvocht en meconium. Bij pasgeborenen die verdacht worden van een infectie worden meestal bloedkweken en liquorkweken afgenomen. Ook kan een grampreparaat van de liquor een aanwijzing geven. 

Naar de LCI-richtlijn Listeriose 
Naar nieuwsbericht
Vleeswaren waarschijnlijk bron 20 patiënten met listeria
Naar de pagina Zwangerschap en infectieziekten