De Relatieve Potentie Factoren (RPF’s) zijn nodig om mengsels van Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) te beoordelen.
Lees voor de toetsing van normen en risicogrenzen eerst de uitleg:
- Drinkwater (Werkwijze toetsing PFAS in drinkwatermonsters)
- Visconsumptie: (Handreiking beoordeling PFAS in oppervlaktewater: consumptie van vis en andere waterdieren)
- Zwemwater: (Handreiking beoordeling PFAS in zwemwater)
- Irrigatie: (Handreiking beoordeling PFAS in irrigatiewater)
Voor het toepassen van de RPF (Relatieve Potentie Factor )’s om mengsel concentraties in water of biota uit te drukken in PFOA (perfluoroctaanzuur ) equivalenten (PEQ’s) en te toetsen aan een drinkwaterrichtwaarde, advieswaarde of risicogrens, zie: RIVM PEQ Tool V3.
In de onderstaande tabellen staan de RPF (Relatieve Potentie Factor )’s voor het beoordelen van directe (tabel 1) en indirecte (tabel 2) blootstelling. Raadpleeg RIVM kennisnotitie 2025-0053 (bron 4 in onderstaande tabellen) voor een overzicht van de Relatieve Bioaccumulatie Factoren (RBF’s).
Tabel 1. Relatieve Potentie Factoren (RPF's) voor PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen ) voor de beoordeling van directe orale externe blootstelling aan PFAS.
| Naam | Afkorting | CAS neutraal | CAS anion | RPF | Opmerking | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Carboxylzuren | ||||||
| Trifluorazijnzuur | TFA | 76-05-1 | 14477-72-6 | 0,002 | 2 | |
| Pentafluorpropaanzuur | PFPrA | 422-64-0 | 44864-55-3 | 0,01 | 4 | |
| Perfluorbutaanzuur | PFBA | 375-22-4 | 45048-62-2 | 0,05 | 1 | |
| Perfluorpentaanzuur | PFPeA | 2706-90-3 | 45167-47-3 | 0,05 | bovengrens; range 0,01 ≤ RPF ≤ 0,05 | 1 |
| Perfluorhexaanzuur | PFHxA | 307-24-4 | 92612-52-7 | 0,01 | 1 | |
| Perfluorheptaanzuur | PFHpA | 375-85-9 | 120885-29-2 | 1 | bovengrens; range 0,01≤ RPF ≤ 1 | 1 |
| Perfluoroctaanzuur | PFOA | 335-67-1 | 45285-51-6 | 1 | 1 | |
| Perfluornonaanzuur | PFNA | 375-95-1 | 72007-68-2 | 10 | 1 | |
| Perfluordecaanzuur | PFDA | 335-76-2 | 73829-36-4 | 10 | bovengrens; range 4 ≤ RPF ≤ 10 | 1 |
| Perfluorundecaanzuur | PFUnDA | 2058-94-8 | 196859-54-8 | 4 | 1 | |
| Perfluordodecaanzuur | PFDoDA | 307-55-1 | 171978-95-3 | 3 | 1 | |
| Perfluortridecaanzuur | PFTrDA | 72629-94-8 | 862374-87-6 | 3 | bovengrens; range 0,3 ≤ RPF ≤ 3 | 1 |
| Perfluortetradecaanzuur | PFTeDA | 376-06-7 | 365971-87-5 | 0,3 | 1 | |
| Perfluorhexadecaanzuur | PFHxDA | 67905-19-5 | 1214264-30-8 | 0,02 | 1 | |
| Perfluoroctadecaanzuur | PFODA | 16517-11-6 | 798556-82-8 | 0,02 | 1 | |
| Sulfonzuren | ||||||
| Perfluorbutaansulfonzuur | PFBS | 375-73-5 | 45187-15-3 | 0,001 | 1 | |
| Perfluorpentaansulfonzuur | PFPeS | 2706-91-4 | 175905-36-9 | 0,6 | 1 | |
| Perfluorhexaansulfonzuur | PFHxS | 355-46-4 | 108427-53-8 | 0,6 | 1 | |
| Perfluorheptaansulfonzuur | PFHpS | 375-92-8 | 146689-46-5 | 2 | bovengrens; range 0,6 ≤ RPF ≤ 2 | 1 |
| Perfluoroctaansulfonzuur | PFOS | 1763-23-1 | 45298-90-6 | 2 | 1 | |
| Perfluordecaansulfonzuur | PFDS | 335-77-3 | 126105-34-8 | 2 | 1 | |
| Overige | ||||||
| 2,3,3,3-tetra-fluor-2-(heptafluorpropoxy) propionzuur / hexafluorpropyleenoxide dimeerzuur | HFPO-DA (GenX) | 13252-13-6 | 122499-17-6 | 0,06 | 1 | |
| 4,8-dioxa-3H-perfluornonaanzuur | DONA | 919005-14-4 | 2127366-90-7 | 0,03 | 1 | |
| 6:2 Fluortelomeer alcohol | 6:2 FTOH | 647-42-7 | 0,02 | 1 | ||
| 8:2 Fluortelomeer alcohol | 8:2 FTOH | 678-39-7 | 0,04 | 1 | ||
| Tetrafluorpropaanzuur | TeFPrA | 359-49-9 | 0,01 | 4 | ||
Tabel 2. Toepassing van de RPF (Relatieve Potentie Factor )-methode voor de beoordeling van PFAS die in het milieu tot andere PFAS kunnen afbreken. Deze aanpak is alleen van toepassing op milieumonsters waarin afbraak kan plaatsvinden. N.B. Voor 6:2 FTOH en 8:2 FTOH gelden bij het beoordelen van milieumonsters de RPF’s in deze tabel en niet die in tabel 1.
| Naam | Afkorting | CAS neutraal | CAS anion | Gebruik RPF | Opmerking | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 6:2 Fluortelomeer alcohol | 6:2 FTOH | 647-42-7 | PFHpA = 1 | kan afbreken tot PFHpA, daarom geldt bij beoordelen milieumonsters de RPF van PFHpA en niet van 6:2 FTOH uit tabel 1. | 4 | |
| 8:2 Fluortelomeer alcohol | 8:2 FTOH | 678-39-7 | PFNA =10 | kan afbreken tot PFNA, daarom geldt bij beoordelen milieumonsters de RPF van PFNA en niet van 8:2 FTOH uit tabel 1. | 4 | |
| 10:2 Fluortelomeer alcohol | 10:2 FTOH | 865-86-1 | Oppervlaktewater via visconsumptie: oppervlaktewater als drinkwaterbron en voor irrigatie moestuinen: | kan afbreken tot PFUnDA, PFNA en PFDA; PFUnDA worst-case voor route visconsumptie (hoogste RBF) en PFNA/PFDA worst-case voor oppervlaktewater als drinkwaterbron en voor irrigatie moestuinen | 4 | |
| 4:2 Fluortelomeersulfonzuur | 4:2 FTS | 757124-72-4 | 414911-30-1 | PFBA, PFPeA = 0,05 | kan afbreken tot PFPeA, PFBA en PFPrA; PFBA en PFPeA is worst-case | 3 |
| 6:2 Fluortelomeersulfonzuur | 6:2 FTS | 27619-97-2 | 425670-75-3 | PFHpA = 1 | kan afbreken tot PFHpA, PFHxA en PFPeA; PFHpA is worst-case | 3 |
| 8:2 Fluortelomeersulfonzuur | 8:2 FTS | 39108-34-4 | 481071-78-7 | PFNA = 10 | kan afbreken tot PFNA, PFOA (perfluoroctaanzuur ) en PFHpA; PFNA is worst-case | 3 |
| 10:2 Fluortelomeersulfonzuur | 10:2 FTS | 120226-60-0 | Oppervlaktewater via visconsumptie: oppervlaktewater als drinkwaterbron en voor irrigatie moestuinen: | kan afbreken tot PFUnDA, PFNA en PFDA; PFUnDA worst-case voor route visconsumptie (hoogste RBF (Relatieve Bioaccumulatie Factor ) ) en PFNA/PFDA worst-case voor oppervlaktewater als drinkwaterbron en voor irrigatie moestuinen | 4 | |
| Perfluorooctaansulfonamide | FOSA=PFOSA | 754-91-6 | PFOS (perfluoroctaansulfonaten) = 2 | kan afbreken tot PFOS | 3 | |
| N-methylperfluoroctaansulfonamide azijnzuur | MeFOSAA | 2355-31-9 | PFOS = 2 | kan afbreken tot PFOS | 3 | |
| N-ethylperfluoroctaansulfonamide azijnzuur | EtFOSAA | 2991-50-6 | PFOS = 2 | kan afbreken tot PFOS | 3 | |
| 6:2 Fluortelomeer fosfaat diester | 6:2 diPAP | 57677-95-9 | 667465-18-1 | PFHpA = 1 | kan afbreken tot PFHpA | 4 |
| 8:2 Fluortelomeer fosfaat diester | 8:2 diPAP | 678- 41-1 | 1411713-91-1 | PFNA = 10 | kan afbreken tot PFOA of PFNA; PFNA is worst-case | 4 |
Versie 2.0, 4 augustus 2025
Bronnen
[1] Bil W, Zeilmaker M, Fragki S, Lijzen J, Verbruggen E, Bokkers B. 2021. Risk assessment of per- and polyfluoroalkyl substance mixtures: a relative potency factor approach. Environ Toxicol Chem 40 (3): 859–870.
[2] RIVM. 2022. RIVM-VSP Advies 14434A02–Drinkwaterrichtwaarde voor trifluorazijnzuur, 02-02-2022.
[3] Smit CE (Conformité Européenne), Verbruggen EMJ. 2022. Risicogrenzen voor PFAS in oppervlaktewater. Doorvertaling van de gezondheidskundige grenswaarde van EFSA (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) naar concentraties in water. RIVM Briefrapport 2022-0074.
[4] Smit E, Verbruggen E, Bokkers B. 2025. Aanvulling Relatieve Potentie Factoren en Relatieve Bioaccumulatie Factoren voor PFAS. RIVM Kennisnotitie KN-2025-0053.