Hoe kan de blootstelling van de Nederlandse bevolking aan PFAS Per- en polyfluoralkylstoffen (Per- en polyfluoralkylstoffen ) omlaag? Dat onderzoekt het RIVM in het PFAS-onderzoeksprogramma dat duurt van 2023 tot 2025.

Waarvoor worden PFAS gebruikt? 

PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen. 

Welke schadelijke eigenschappen hebben PFAS?

Van een aantal PFAS is bekend dat ze ongewenste eigenschappen hebben. Dit zijn bijvoorbeeld PFOS perfluoroctaansulfonaten (perfluoroctaansulfonaten)  en PFOA perfluoroctaanzuur (perfluoroctaanzuur ). Ook over de ongewenste eigenschappen van GenX-stoffen is steeds meer informatie beschikbaar. Van deze stoffen is bekend dat ze:

• Niet of nauwelijks afbreken in het milieu (ze zijn persistent)
• Schadelijke effecten kunnen geven in mensen en het milieu (ze zijn toxisch)
• Zich gemakkelijk en snel verspreiden in het milieu (ze zijn mobiel) en/of
• Ophopen in het menselijk lichaam, in dieren en planten (ze zijn bioaccumulerend)

Lees meer over de risico’s van PFAS. 

Hoe kom je in contact met PFAS? 

Je kan op verschillende manieren in contact komen met PFAS. Bijvoorbeeld via voedsel, drinkwater, bodem en consumentenproducten.
Mensen kunnen zelf weinig doen om PFAS in voedsel en drinkwater te vermijden. Dit komt doordat PFAS in veel verschillende voedingsmiddelen voorkomt. Drinkwater en gevarieerde voeding zijn van groot belang om gezond te blijven, zelfs al krijg je er kleine hoeveelheden PFAS mee binnen. Ons voedsel levert namelijk ook voedingsstoffen die we nodig hebben.  Wel kun je letten op de gebruiksartikelen die je koopt. Door producten te kopen die geen PFAS bevatten draag je bij aan minder verspreiding van PFAS. Voor meer informatie over PFAS in producten kun je kijken op Waarzitwatin.nl.

Hoe komen PFAS in het milieu terecht? 

PFAS kunnen in het milieu terechtkomen via de lucht of via het afvalwater van fabrieken die deze stoffen gebruiken. Ze kunnen ook in het milieu terecht komen door het gebruik van bijvoorbeeld brandblusmiddelen die PFAS bevatten. Eenmaal in het milieu blijven ze daar aanwezig en kunnen in kleine hoeveelheden terecht komen in voedsel of drinkwater. 

Welke effecten kunnen PFAS hebben op de gezondheid en milieu?

Van PFAS is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken. De stoffen kunnen verder schadelijk zijn voor de natuur. Ze kunnen problemen opleveren voor dieren in de top van de voedselketen, zoals vogels en zoogdieren. 

De precieze eigenschappen verschillen per specifieke PFAS. De ene PFAS verspreidt zich bijvoorbeeld sneller of is schadelijker dan de andere PFAS. Ook zijn er heel veel PFAS waar nog weinig over bekend is. Van deze PFAS is dus niet duidelijk of ze ongewenste eigenschappen hebben. We weten wel dat veel PFAS niet of nauwelijks afbreken in het milieu.  

Te veel blootstelling aan PFAS in Nederland

Of PFAS daadwerkelijk gezondheidseffecten geven, hangt onder andere af van hoeveel PFAS mensen binnen krijgen over de tijd. Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit  onderzoek van het RIVM uit 2021. Hierdoor kunnen er nadelige effecten op de gezondheid ontstaan.

Van de effecten die PFAS kunnen veroorzaken, worden effecten op het immuunsysteem als eerste verwacht. Deze effecten kunnen al optreden als mensen over een langere periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen. Bij de huidige blootstelling vanuit voedsel en kraanwater kunnen deze effecten niet worden uitgesloten. Het RIVM adviseert de overheid daarom om ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS.

Verder onderzoek

De kennis over PFAS en gezondheid is en blijft in ontwikkeling. Het RIVM doet onderzoek naar PFAS bijvoorbeeld in bodem en oppervlaktewater. Ook werkt het RIVM namens Nederland samen met Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden aan een voorstel voor een Europees verbod op PFAS.

Lees meer over het recente onderzoek over de effecten van PFAS op de gezondheid 

Minder PFAS

Om ervoor te zorgen dat er minder PFAS in de leefomgeving terechtkomen, werkt het RIVM in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat)) mee aan een Europees traject om het gebruik en de productie van PFAS aan banden te leggen. Maar omdat de stoffen heel langzaam afbreken, zullen ze nog jarenlang in onze leefomgeving aanwezig blijven. Daarom is het belangrijk dat de overheid er ook aan werkt om het contact met deze stoffen zoveel als mogelijk terug te dringen.