Is de Nederlandse bevolking goed genoeg beschermd tegen infectieziekten? Om daar achter te komen is het Pienter-project opgezet. In 2016/2017 is voor de derde keer binnen dit project een landelijk onderzoek naar de afweer tegen infectieziekten gedaan. Van vele infectieziekten is in dit onderzoek de seroprevalentie bestudeerd en gerelateerd aan risicofactoren.
Waarom dit onderzoek?
Evaluatie van het Rijksvaccinatieprogramma, maar ook van ziekten waartegen (nog) niet of niet in programmatische vorm wordt gevaccineerd, is een taak die door het RIVM wordt uitgevoerd. Doel hierbij is het RVP (Rijksvaccinatie programma) en het gebruik van vaccins voor de Nederlandse bevolking te optimaliseren. In relatie tot het RVP wordt vaak gesproken over immunosurveillance. Aan de hand van prevalentie van antistoffen wordt inzicht gekregen in de bescherming (immuunstatus) van de bevolking van ziekten waartegen wordt gevaccineerd.
Wie heeft het onderzoek uitgevoerd?
Het Pienteronderzoek wordt iedere 10 jaar op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) uitgevoerd door het (RIVM). In 2016-2017 is het onderzoek voor de derde keer uitgevoerd in Nederland, in samenwerking met de regionale GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en.
Het onderzoek is goedgekeurd door de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC (medisch-ethische toetsingscommissie)) Noord-Holland.
In de animatie is te zien op welke manier het onderzoek onder de bevolking uitgevoerd is.
Vaccinatie en serosurveillance
Door vaccinatie verandert de epidemiologische dynamiek. Zo kan de infectiedruk afnemen, waardoor de leeftijd waarop personen worden geïnfecteerd hoger wordt. Er kan ook sprake zijn van afnemende immuniteit (‘ waning immunity’ ). Dit kan zich voordoen na natuurlijke infectie maar ook na vaccinatie. Dit fenomeen treedt onder meer op doordat er minder mogelijkheden zijn voor natuurlijke boosting na introductie van vaccinatie. Ook kunnen pasgeborenen minder lang beschermd worden door maternale immuniteit.
Er kan clustering optreden van personen die ongevaccineerd zijn. Dit doet zich in Nederland voor onder orthodox gereformeerden die in socio-geografisch opzicht zijn geclusterd. Hierdoor treden binnen deze groeperingen regelmatig epidemieën op van ziekten waartegen in Nederland wordt gevaccineerd.
Inzicht in leeftijdspecifieke seroprevalentie voorafgaande aan introductie van vaccinatie, is eveneens relevant. Zo kan aan de hand daarvan vaak inzicht worden gekregen in circulatie van de ziekteverwekker in de bevolking en ook de leeftijd van infectie worden vast gesteld.
Ook voor inzicht in het voorkomen van andere infectieziekten, met name ziekten die subklinisch verlopen, is serosurveillance van waarde.De inzichten die aan de hand van immunosurveillance worden verkregen, dragen bij aan het vaccinatiebeleid. Naast het RVP biedt serosurveillance ook voor andere infectieziekten aanknopingspunten voor het beleid.
Dit vormde belangrijke motivatie voor het opzetten van het Pienter-project. Binnen dit project is in 1995-1996 (Pienter-project) en in 2006-2007 (Pienter2) een serumbank opgebouwd van de Nederlandse bevolking (0-80 jaar).
Resultaten vorig PIENTER-onderzoek
Pienter-onderzoek animatie
(Een animatie. Voice-over:)
STILTE
VOICE-OVER: U heeft thuis een brief ontvangen waarin wij u uitnodigen om deel te nemen aan het PIENTER-onderzoek.
Dit is een gezondheidsonderzoek onder de inwoners van Nederland.
Hierin onderzoeken wij hoe goed u bent beschermd tegen infectieziekten en wat uw leefomstandigheden zijn. Uw deelname is belangrijk.
Hiermee kunt u een grote bijdrage leveren aan de volksgezondheid want met de resultaten kunnen we ziekten in de toekomst nog beter voorkomen en bestrijden.
Wat kunt u verwachten van het onderzoek?
Het onderzoek begint met het ondertekenen van een verklaring.
Daarmee stemt u in met deelname aan het onderzoek.
We vragen u vervolgens een vragenlijst in te vullen over onder andere uw persoonlijke omstandigheden inentingen en leefstijl.
Dit kunt u thuis doen, via de computer of op papier.
U krijgt van ons een uitnodiging voor een bloed- en speekselonderzoek.
Hiervoor vragen we u naar een spreekuur bij u in de buurt te komen.
We nemen dan drie buisjes bloed bij u af.
Dit is een kleine hoeveelheid. U zult zich niet slap of flauw voelen.
Bij kleine kinderen is dit een prikje in de hiel.
Het laatste onderdeel van het onderzoek is speekselafname.
Hiervoor vragen we u een minuut lang een sponsje in uw mond te houden.
In het speeksel onderzoeken we welke bacteriën, virussen en afweerstoffen er in de mond zitten.
Als dank voor uw deelname ontvangt u een VVV-bon van 25 euro.
U kunt ook deelnemen aan een aanvullend onderzoek.
Met een wattenstaafje nemen we dan slijm af in de neus en achter in de keel.
U krijgt ook uitleg om thuis een beetje ontlasting te verzamelen.
Als dank hiervoor ontvangt u nog een VVV-bon van 25 euro.
Helpt u ook mee om Nederland nóg gezonder te maken?
Kom dan naar een van de spreekuurlocaties die in de brief staan.
Alvast hartelijk bedankt.
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het beeld wordt violet met wit. Beeldtekst: Lees meer op www.rivm.nl/pienteronderzoek.)
