Doordat ultrafijn stof steeds meer in de belangstelling staat, neemt de behoefte toe om de allerkleinste stofdeeltjes te meten. De kosten voor meetapparatuur maken dit voor burgerwetenschappers vrijwel onmogelijk. Wel zetten wetenschappers, kennisinstellingen en bedrijven stappen.
Het meten van de ultrakleine deeltjes is ingewikkeld, omdat zij met een omvang van enkele nanometers moeilijk te detecteren zijn. De apparaten die hier veel voor worden gebruikt zijn zogenaamde Condensation Particle Counters. Die maken de deeltjes eerst groter door er druppels van te maken door middel van condensatie. Dan kunnen de deeltjes wel gedetecteerd worden.
Voor burgerwetenschappers is het meten van ultrafijn stof vrijwel onmogelijk. De meetapparaten zijn duur: de goedkoopste deeltjestellers voor ultrafijnstof kosten nog altijd enkele duizenden euro’s.
De goedkope sensoren waarmee burgerwetenschappers fijn stof meten detecteren deeltjes pas vanaf een grootte van rond 0,3 micrometer (of 300 nanometer). Daarmee zien de apparaten de ultrafijne deeltjes, die met veel meer zijn, over het hoofd. Dit filmpje maakt duidelijk hoe het zit met de grootte van de deeltjes in de lucht.
Geen meetverplichting
Het RIVM meet ultrafijn stof niet structureel omdat er geen Europese verplichting met bijbehorende financiering voor is. Deze Europese verplichting is er bijvoorbeeld wel voor fijn stof (PM2.5 en PM10 (fijnstof)), ozon en stikstofdioxide. Daarom houdt luchtmeetnet.nl de concentratie van deze stoffen nauwlettend in de gaten.
RIVM meet momenteel wel ultrafijn stof als onderdeel van het onderzoek naar ultrafijn stof in de omgeving van Schiphol. Hierin werkt RIVM samen met TNO (voorheen ECN (Energieonderzoek Centrum Nederland)) en GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Amsterdam. De metingen worden gebruikt om het rekenmodel te toetsen aan de werkelijke situatie. Deze meetcampagne is in augustus 2017 gestart en in augustus 2018 afgerond.
AiREAS
In het project AiREAS meten overheden en wetenschappelijke instituten ultrafijn stof in een innovatief meetnet in Eindhoven. Zij gebruiken een ander type sensor dan condensatie deeltjestellers. Ook deze sensoren kosten enkele duizenden euro’s per stuk. Het aantal meetpunten voor ultrafijn stof is daarom in het innovatief meetnet lager dan dat van andere stoffen, zoals fijn stof en stikstofdioxide.