Sinds 2017 onderzoekt het RIVM welke effecten ultrafijn stof (van vliegtuigen) kan hebben op de gezondheid van mensen die in de omgeving van Schiphol wonen. Het laatste gedeelte van het onderzoeksprogramma ging over wat gezondheidsrisico’s zijn als mensen langdurig worden blootgesteld aan ultrafijn stof van de luchtvaart. Ook is er een integrale rapportage waarin de resultaten en de conclusies van alle drie de onderdelen van het onderzoeksprogramma zijn opgenomen.
Met het onderzoek naar lange termijn blootstelling wilden we te weten komen of er gezondheidseffecten zijn die vaker voorkomen in gebieden met hogere concentraties ultrafijnstof door vliegtuigen, in vergelijking met gebieden met lage(re) concentraties. We keken of er vaker ziekten, sterfgevallen of problemen met de zwangerschap zijn.
Wat onderzochten we?
Met behulp van het model uit de eerste studie van het programma hebben we de hoeveelheid ultrafijn stof van vliegtuigen in de woonomgeving in het gebied rondom Schiphol berekend (zie kaartjes). Dit hebben we gekoppeld aan gezondheidsinformatie van de inwoners in de periode 2003-2019: hoeveel mensen in het gebied zijn overleden, wat was daarvan de oorzaak en welke medicijnen gebruiken de mensen in het gebied gebruiken. We richten ons hierbij op gezondheidseffecten die mogelijk in verband staan met ultrafijnstof. Dat zijn hart- en vaatziekten, long en luchtwegen, zenuwstelsel, diabetes en geboortegewicht is van kinderen en de duur van de zwangerschap. Vervolgens hebben we onderzocht of er een relatie is tussen ultrafijn stof van vliegtuigen in de woonomgeving en de verschillende gezondheidseffecten. Dus of mensen in gebieden met een hogere concentratie ultrafijn stof vaker gezondheidsklachten hebben dan mensen in gebieden met een lage concentratie ultrafijn stof. Al deze informatie is anoniem. Dat betekent dat niemand kan zien (ook wij niet) over welke personen het gaat.
Onderzoeksgebied
Het onderzoeksgebied besloeg 31 gemeenten rondom Schiphol. Hierin wonen in totaal ruim 2 miljoen inwoners, van wie ongeveer 350.000 kinderen jonger dan 15 jaar zijn. We hebben gekozen voor een groot gebied rondom Schiphol. Op deze manier kunnen we gebieden met hoge concentraties en met lage(re) blootstelling aan ultrafijn stof van vliegtuigen onderzoeken.
Resultaten
Uit het onderzoek blijk dat langdurige blootstelling aan ultrafijn stof van vliegverkeer mogelijk effect heeft op het hart- en vaatstelsel. In gebieden met hoge concentraties zijn bijvoorbeeld meer mensen medicijnen tegen hartaandoeningen gaan gebruiken dan in gebieden met lage concentraties. Verder blijkt dat blootstelling aan ultrafijn stof bij zwangeren mogelijk nadelig is voor de ontwikkeling van ongeboren kinderen. We spreken van mogelijk omdat er te veel onzeker is om definitief te kunnen concluderen dat er een oorzakelijk verband is.
Er is niet genoeg wetenschappelijk bewijs dat blootstelling aan ultrafijn stof van vliegverkeer effect heeft op het zenuwstelsel of diabetes veroorzaakt. Dat betekent dat de resultaten van de deelonderzoeken van deze studie elkaar tegenspreken of niet duidelijk zijn. Met uitzondering van een mogelijk effect op sterfte aan hartritmestoornis, zijn er geen aanwijzingen dat mensen eerder overlijden als zij jarenlang aan ultrafijn stof van vliegverkeer blootstaan.
De resultaten van het onderzoek naar lange termijn effecten versterken eerdere conclusies van de Gezondheidsraad (link) en vergroten het inzicht in mogelijke effecten van ultrafijn stof op de gezondheid. Omdat er heel weinig eerder onderzoek is gedaan, is onderzoek bij andere grote (internationale) vliegvelden wel nodig om de conclusies verder te kunnen verstevigen.
