Tetanus is een ernstige ziekte die ontstaat wanneer de tetanusbacterie via een wond het lichaam binnenkomt. Tetanus is alleen te voorkomen met prikken (vaccinaties). Sinds 1957 krijgen kinderen via het Rijksvaccinatieprogramma meerdere prikken tegen tetanus. Hierdoor komt tetanus in Nederland bijna niet meer voor.
Hoe herken ik tetanus?
De tetanusbacterie maakt gifstoffen aan die voor verschillende klachten kunnen zorgen:
- stijfheid rondom de wond waar de bacterie in is gekomen
- pijnlijke spierkrampen
- problemen met slikken en ademhalen
- verkramping, waarbij het lichaam als een hoepel achterover kromtrekt
Als gevolg van deze klachten kunt u botbreuken of hartproblemen krijgen. Zonder goede behandeling kunt u aan tetanus doodgaan.
Hoe krijg ik tetanus?
U kunt tetanus krijgen als u een wond heeft waar vuil in is gekomen. Bijvoorbeeld:
- een open wond waar straatvuil, aarde, mest of roest in is gekomen. Vuil kan ook via kleine prikwondjes binnen komen, zoals bij tuinieren.
- een beet van een dier.
- een diepe brandwond.
Via de wond kan de bacterie verder in het lichaam komen. Hierdoor kunt u ziek worden. De tijd tussen besmetting en ziek worden is meestal 3 tot 21 dagen, maar soms kan dit zelfs een paar maanden zijn.
Hoe voorkom ik tetanus?
Alleen met een vaccinatie kunt u zich beschermen tegen tetanus. Iemand die tetanus heeft gehad en het heeft overleefd, is niet beschermd tegen een nieuwe tetanusinfectie. Sinds 1957 nodigt het Rijksvaccinatieprogramma alle kinderen in Nederland uit om prikken tegen tetanus te halen. De bescherming tegen tetanus kan na een tijd weer afnemen. Daarom kan een arts bepalen dat iemand nog een prik nodig heeft. Bijvoorbeeld als iemand een wond heeft of als iemand op reis gaat naar een verre bestemming.
Is tetanus te behandelen?
Tetanus kan behandeld worden in het ziekenhuis. Iemand met tetanus krijgt medicijnen tegen de gifstoffen. Zonder behandeling is tetanus dodelijk.
Hoe vaak komt tetanus voor in Nederland?
Tetanus komt ongeveer nul tot vijf keer per jaar voor, meestal bij oudere mensen die geboren zijn voordat het Rijksvaccinatieprogramma bestond. In de paar jaar voordat tetanus in het Rijksvaccinatieprogramma zat, gingen er elk jaar ongeveer twintig tot dertig mensen dood aan tetanus. Daarna is dit aantal veel lager geworden (Figuur 2). Tussen 2000 en 2023 zijn er in totaal zes sterfgevallen door tetanus gemeld.
Tetanusmeldingen 1976-2024
Sla de grafiek Tetanusmeldingen over en ga naar de datatabelFiguur 1. Meldingen van tetanus van 1952-2024
*Voor de jaren 1999-2008 zijn geen gegevens bekend omdat tetanus toen niet meldingsplichtig was
Tetanus sterfte 1950-2023
Sla de grafiek Tetanus sterfte over en ga naar de datatabelFiguur 2. Tetanus sterfte van 1950-2023
Video: wat is tetanus?
Tetanus wordt veroorzaakt door het gif van de bacterie Clostridium tetani.
Deze bacterie zit in grond en in straatvuil.
Je kunt besmet raken door een wondje of via een dierenbeet.
Na drie dagen tot drie weken wordt je dan ziek.
Het begint met hoofdpijn en geprikkeldheid.
Daarna verkrampen je spieren en krijg je moeite met slikken en ademhalen.
Zonder behandeling is tetanus dodelijk.
Sinds de jaren 50 worden kinderen ingeënt tegen tetanus.
Baby’s krijgen in hun eerste jaar drie inentingen.
Als kinderen vijf en veertien jaar zijn, krijgen ze er nog een keer één.
Zij kunnen dan voorlopig geen tetanus krijgen.
De ziekte komt nu bijna niet meer voor in Nederland.
Volwassenen die gaan reizen of een verwonding oplopen hebben soms extra tetanus vaccinaties nodig.
Die kunnen ze krijgen via de huisarts of in het ziekenhuis.
Meer weten?
Ga naar rijksvaccinatieprogramma.nl
