In 2015 heeft EFSA (Europese Voedselveiligheidsautoriteit) voor het laatst metingen en berekeningen gedaan over blootstelling van de Europese bevolking aan bisfenol A. Deze geschatte blootstelling was hoger dan de huidige grenswaarde. Deze informatie is echter wel verouderd, omdat sinds 2015 er veel maatregelen zijn genomen door de Europese Commissie (EC (European Commission)) om de blootstelling te verlagen.
Ondanks dat de blootstelling nu waarschijnlijk lager is dan die in 2015, verwacht het RIVM dat de blootstelling nog steeds hoger is dan de grenswaarde. Daarom beveelt het RIVM aan om waar mogelijk de blootstelling aan bisfenol A te verminderen. Dat kan door bisfenol A te verbieden en waar nodig te vervangen door veilige alternatieven of door ervoor te zorgen dat minder bisfenol A vrijkomt uit producten.
Regels voor gebruik bisfenol A in producten voor kinderen
Er zijn een aantal Europese maatregelen doorgevoerd om de blootstelling aan bisfenol A te beperken. Eerder vormde het gebruik van plastic spenen en flessen een groot deel van de bisfenol A blootstelling voor baby’s en jonge kinderen. Sinds 2011 is het verboden om bisfenol A te gebruiken voor verpakkingsmaterialen en flessen voor kindervoeding. Ook zijn er strengere regels voor het gebruik in speelgoed dat bedoeld is om in de mond te stoppen voor kinderen onder de 3 jaar.
Strengere normen voor gebruik bisfenol A in kassabonnen en voedselcontactmaterialen
De Europese Commissie heeft advies gevraagd aan het Comité risicobeoordeling (RAC (Regionale Arts Consulenten)) van het Europees agentschap voor chemische stoffen (ECHA (European Chemicals Agency)) voor het beschermen van werknemers tegen de risico’s van het gebruik van bisfenol A. Aan de hand hiervan wordt er mogelijk een strengere norm voor werknemers ingevoerd.
Er geldt al een beperking voor het gebruik van bisfenol A in kassabonnen, waardoor winkelpersoneel nauwelijks meer bisfenol A via de huid binnenkrijgt. Bisfenol A wordt ook gebruikt in voedsel-contactmaterialen. Om de blootstelling te beperken is er 20 januari 2025 een Europese wet ingegaan die het gebruik van bisfenol A in voedselcontactmaterialen verbiedt. De wet zegt dat het verbod 18 maanden later ingaat (zie artikel 11 van de wetgeving). Er geldt een langere (3 jaar) overgangstermijn voor verpakkingen die gebruikt worden voor vis, fruit of groente (behalve vruchtensappen), en voor coatings die aan de buitenkant van een metalen verpakking gebruikt worden. De voedselproducent mag deze verpakkingen daarna nog wel een jaar vullen en verkopen aan de detailhandel. De detailhandel mag het verpakte voedsel verkopen tot de voorraad ervan op is. Dit betekent dat bisfenol A de komende jaren nog wel in voedselverpakkingsmaterialen kan zitten.
Wat is er bekend over stoffen die als alternatief voor bisfenol A gebruikt kunnen worden?
Als gevolg van deze verschillende maatregelen is er steeds meer interesse in alternatieven of vervangers voor bisfenol A. Deze alternatieven kunnen onbedoeld vergelijkbare met of andere gezondheidseffecten dan bisfenol A hebben. RIVM deed hier onderzoek naar in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) en de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)). Hiervoor bracht het RIVM in kaart welke alternatieven er verwacht kunnen worden. Aanvullend is voor een aantal alternatieven onderzocht welke gegevens beschikbaar zijn over de schadelijkheid. Ook heeft het RIVM gekeken naar wat er bekend is over het vrijkomen van het alternatief uit het product. Van een alternatief dat veel uit het product vrijkomt, krijgen we meer binnen dan van een alternatief dat weinig of niet uit het product vrijkomt.
Uit het onderzoek blijkt dat er voor de meeste vervangers te weinig gegevens beschikbaar zijn over schadelijkheid en het vrijkomen van deze alternatieven uit het product. Het blijft dus deels onbekend of alternatieven voor bisfenol A veilig gebruikt kunnen worden. Wel is inmiddels voor sommige bisfenolen, zoals bisfenol F, S, en AF bekend dat ze vergelijkbare gezondheidseffecten hebben als bisfenol A. Het verbod in voedselverpakkingsmaterialen geldt, behalve voor bisfenol A, daarom ook voor deze andere bisfenolen.