Zijn er gezondheidseffecten op dit moment nu de dijk gereed is?
Bij de aanleg van de dijk in Perkpolder is de thermisch gereinigde grond afgewerkt met een laag klei van een halve meter dik. De klei die is gebruikt komt uit het gebied rond Perkpolder. Door de afdeklaag van klei is er geen direct contact met de TGG mogelijk waardoor er nu geen gezondheidseffecten te verwachten zijn.
In huizen bij Perkpolder is TGG-stof aangetroffen. Heeft dit geleid tot gezondheidsrisico's voor omwonenden?
Om deze vraag goed en helder te kunnen beantwoorden, is deze opgesplitst in drie deel vragen:
a) De gezondheidseffecten door verontreinigingen in de TGG,
b) De gezondheidseffecten door de zuurgraad van de TGG en,
c) De gezondheidseffecten door het stof dat gevormd werd tijdens de werkzaamheden
a. Waren er gezondheidseffecten van de verontreinigingen afkomstig van de TGG tijdens de aanleg van de dijk?
Tijdens de aanleg van de dijk is er wel contact mogelijk geweest met de thermisch gereinigde grond. Dit komt omdat tijdens de aanleg van de dijk, TGG-stof door verwaaiing terecht is gekomen bij omwonenden. Onderzoek van het RIVM heeft uitgewezen dat de blootstelling aan verontreinigingen in de TGG heel erg klein was en ruimschoots onder de norm bleef. Daarom is geconcludeerd dat er geen gezondheidseffecten te verwachten zijn van de verontreinigingen in de TGG.
b. Waren er gezondheidseffecten door de zuurgraad van de TGG tijdens de aanleg van de dijk?
Er is onderzoek gedaan naar het gezondheidseffect van de hoge pH (lage zuurgraad) van de TGG. Hieruit bleek dat tijdens de aanleg van de dijk en bij contact met de TGG er sprake zou kunnen zijn van klachten zoals irritatie van de huid of de ogen. Deze irritatie is echter tijdelijk van aard en trekt weg zodra de blootstelling stopt (er geen contact meer is met de TGG).
c. Waren er gezondheidseffecten van de stofvorming tijdens de aanleg van de dijk?
Tijdens de werkzaamheden was er sprake van verhoogde concentraties fijnstof in de lucht. De direct omwonenden hebben aangeven stofoverlast te hebben er varen tijdens de werkzaamheden. Algemeen geldt voor stof ‘hoe minder hoe beter’. Voor stof is er dan ook geen veilige grenswaarde bekend. Omdat er geen meetgegevens beschikbaar waren over de hoeveelheid stof (tijdens de werkzaamheden en bij omwonenden) zijn de gezondheidseffecten als gevolg van het aanbrengen van de TGG niet te kwantificeren. Het is daarom niet duidelijk of er gezondheidseffecten van stof waren, maar het kan ook niet worden uitgesloten.
Wat zijn de milieurisico's van het gebruik van TGG in Perkpolder?
De verontreinigingen die vrijkomen uit de TGG vormen een ecologisch risico voor de bodem, het grondwater en het oppervlaktewater in de nabijheid van de dijk. Bij ecologische risico’s moet men denken aan het verstoren van het gezond functioneren van een ecosysteem in de bodem, het grondwater en oppervlaktewater door o.a. sterfte van organismen (bodem- en waterdiertjes) en verstoring van (bodem)processen.
Om de risico’s te beperken worden dan ook grenzen gesteld aan de hoeveelheid verontreinigingen die TGG mag bevatten. Het onderzoek heeft uitgewezen dat voor enkele verontreinigingen de wettelijke normen worden overschreden.
De pH van de TGG is hoger dan de pH in een natuurlijke Nederlandse bodem, en is ook hoger dan de pH in de omringende bodems in Perkpolder. Er is dan ook een effect te verwachten van de hoge pH (lage zuurgraad) op het milieu.
In grondwater dat zich direct onder de dijk bevindt worden er overschrijdingen van normen gevonden voor een aantal metalen en polycyclische aromaten (PAK (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen)). Omdat het grondwater niet gebruikt wordt als drinkwater kunnen gezondheidseffecten worden uitgesloten. De normoverschrijdingen kunnen wel leiden tot schadelijke ecologisch effecten. Om meer zekerheid te krijgen over de effecten is het nodig om over een langere periode te bezien hoe de grondwaterkwaliteit zich ontwikkeld.
Voor het oppervlaktewater nabij de dijk geldt dat voor zink en kwik de Milieukwaliteitseisen (MKE (MKE)) en Maximaal Aanvaardbare Concentratie (MAC (Maximaal Aanvaarde Concentratie)-MKE) worden overschreden. Schadelijke effecten op het ecosysteem in het water zijn daarmee niet uitgesloten. Ook de aangetroffen concentraties sulfaat in het oppervlaktewater zijn verhoogd.
In huizen bij Perkpolder is TGG-stof aangetroffen. Heeft dit geleid tot gezondheidsrisico's voor omwonenden?
In de huizen bij Perkpolder is TGG-stof aangetroffen. Heeft dit geleid tot gezondheidsrisico’s voor omwonenden?
Uit de beoordeling van het RIVM blijkt dat de gezondheidsrisico’s voor omwonenden tijdens de verwerking van de TGG door de blootstelling aan verontreinigingen aanwezig in de TGG, klein tot verwaarloosbaar zijn.
Op basis van deze blootstelling kunnen gezondheidsrisico’s door blootstelling aan verontreinigingen in de TGG-stof worden uitgesloten.
Het effect van de hoge pH van de TGG op de luchtwegen is ook beoordeeld. Geconcludeerd is dat er geen gezondheidsrisico’s door de hoge pH zijn. Hoogstens was er sprake van een kortdurende irritatie op de huid of ogen, zonder blijvend effect.
De omwonenden hebben overlast ervaren door de verwaaiing van de TGG-stof. Bij blootstelling aan stof geldt dat gezondheidseffecten kunnen optreden. Dit geldt voor alle soorten fijn stof, dus bijvoorbeeld ook bij stof dat veroorzaakt is door verkeer of de landbouw. Door de verwaaiing van het TGG-stof kunnen de omwonenden mogelijk (tijdelijke) gezondheidsklachten hebben ervaren.
Wat moet ik als bewoner van Perkpolder doen als ik gezondheidsklachten heb die mogelijk het gevolg kunnen zijn van de stofoverlast door de aanleg van de dijk met TGG?
Als u in het gebied woont en zich zorgen maakt over uw gezondheid, kunt u contact opnemen met uw eigen huisarts om dit te bespreken. Bij ongerustheid en/of gezondheidsklachten als gevolg van stofoverlast kan u daarna ook contact opnemen met de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Zeeland, afdeling Medische Milieukunde. Kijk voor de GGD in uw regio op ggd.nl.
Kunnen er in de toekomst nog problemen optreden?
De dijk is na aanleg volgens de afspraken afgewerkt met klei uit het gebied. Daardoor is er geen contact met de TGG meer mogelijk en zijn gezondheidsrisico’s voor passanten en omwonenden uitgesloten.
Een aandachtspunt is nog wel dat bepaalde stoffen in de TGG met bijvoorbeeld het insijpelend regenwater kunnen worden meegenomen naar het grondwater. Dit is een traag proces en om het milieurisico hiervan te beoordelen zijn de verontreinigingen in de TGG getoetst aan de wettelijke normen. Op dit moment voldoet de TGG aan deze normen.
Voor stoffen waarvoor geen normen zijn, is een aparte risicobeoordeling uitgevoerd. Hieruit bleek dat de stoffen op dit moment voldoen aan de eisen maar dat er een indicatie is dat op termijn ongewenste uitspoeling van deze en andere stoffen kan optreden. Daarom heeft het RIVM geadviseerd om het grondwater en oppervlaktewater over een langere periode te volgen om te bezien hoe de waterkwaliteit zich ontwikkeld. Zo kan tijdig worden ingegrepen als dat nodig blijkt te zijn.
Aan welke kwaliteitseisen moet worden voldaan als TGG wordt gebruikt bij de aanleg van een dijk?
Samenvattend moet worden voldaan aan de eisen en normen van toetsingen:
- toetsing van de TGG aan de Maximale Waarden Industrie;
- toetsing aan emissiewaarden uit het besluit. Dit om te voorkomen dat ontoelaatbare uitspoeling van verontreinigingen naar de bodem en het grondwater plaatsvindt. Als de emissiewaarden worden overschreden moet aanvullend getoetst worden aan de Maximale Emissiewaarden voor grootschalige bodemtoepassingen;
- toetsing van de kwaliteit van de leeflaag aan de (Lokale) Maximale Waarden voor hergebruik van grond.
Voor de zeedijk in Perkpolder is lokaal beleid vastgesteld, waarin staat dat de kleilaag op de dijk moet voldoen aan de Achtergrondwaarde. Uitgezonderd is het gedeelte van de dijk dat in het voormalige veerplein ligt. In het voormalige veerplein wordt de Lokale Maximale Waarde Wonen aangehouden. Dit laatste betekent dat er veilig kan worden gewoond.
Omdat de dijk na 1987 is aangelegd geldt de zorgplicht uit de wet bodembescherming. De zorgplicht houdt in dat verontreiniging of aantasting van de bodem zo veel mogelijk moet worden voorkomen. Als zich toch een verontreiniging van de bodem heeft voorgedaan, moeten de gevolgen worden beperkt en de verontreiniging zoveel mogelijk ongedaan worden gemaakt door:
- Inzicht te geven in de verontreinigingssituatie, bron en emissie;
- De risico’s voor mens en milieu en ten gevolge van verspreiding in grondwater in kaart brengen;
- Indien nodig: Aanpak voor herstel maken.
Het onderzoek en de getroffen maatregelen geven tezamen invulling van de zorgplicht.
Vindt het RIVM dat de huidige Wet en regelgeving voor toepassing van TGG voldoet?
Vindt het RIVM dat de huidige Wet en regelgeving voor toepassing van TGG voldoet?
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stelt wet- en regelgeving vast. Als er in de praktijk problemen zijn bij de toepassing van de wet, kan het ministerie besluiten hier onderzoek naar te doen en indien nodig wet- en regelgeving aanpassen. Ook nu biedt de wet, voor bijzondere situaties, de gemeente of de provincie de mogelijkheid om aanvullende voorwaarden te stellen aan de toepassing van grond (TGG) en de wijze waarop dijkversterkingen worden uitgevoerd.
Kan ik mijn landbouwhuisdieren veilig op de dijk laten grazen?/Kan ik maaisel van de dijk aan mijn landbouwhuisdieren voederen?
Het RIVM heeft de kwaliteit van de afdekkende kleilaag beoordeeld op basis van eenmalige bemonstering. Vervolgens is beoordeeld of de kwaliteit voldoende is voor landbouwkundige doeleinden, zoals beweiding. Uit deze beoordeling bleek dat de grond van dit ene meetpunt geen risico vormt voor dierenwelzijn en de kwaliteit van dierlijke producten zoals vlees en melk. Omdat een uitspraak op basis van dit ene meetpunt te beperkt is om te kunnen concluderen dat de kwaliteit over de gehele lengte van de dijk voldoet, heeft het RIVM geadviseerd om de kleilaag nader te onderzoeken over de gehele lengte van de dijk.
Is het oppervlaktewater in de nabijheid van de dijk schadelijk als mensen of dieren contact hebben met het water?
Het RIVM heeft geen indicaties gevonden dat er stoffen in het oppervlaktewater zitten die schade kunnen toebrengen aan de gezondheid van mens en dier. Wel adviseert het RIVM om de kwaliteit van het oppervlaktewater de komende jaren te monitoren. Indien er veranderingen optreden kan er tijdig worden ingegrepen.
Is de dijk stabiel/veilig bij hoogwater?
Het RIVM heeft geen onderzoek gedaan naar de veiligheid en stabiliteit van de dijk. In opdracht van Rijkswaterstaat voert Deltares een onderzoek uit naar de veiligheid en stabiliteit van de dijk.